Thực tiễn tư pháp trong các vụ án liên quan đến tiền ảo: Phân tích con đường kết tội từ lừa đảo đa cấp đến lừa đảo

Một, Giới thiệu

Gần đây, khi tổ chức và nghiên cứu các án lệ hình sự liên quan đến tiền ảo, chúng tôi phát hiện rằng các cơ quan tư pháp gặp phải một số "quy tắc ngầm" trong việc xử lý các vụ án này, hay nói cách khác là vấn đề phụ thuộc vào con đường trong tiêu chuẩn kết tội. Bài viết này sẽ khám phá cách mà trong một số tội phạm liên quan đến coin phổ biến, thực tiễn tư pháp xác định một hành vi có cấu thành tội phạm hay không.

Hai, Giới thiệu trường hợp

Vào tháng 4 năm 2020, Tòa án Nhân dân cấp cao tỉnh Chiết Giang đã đưa ra phán quyết đối với một vụ án lừa đảo huy động vốn, vụ án này liên quan đến phát hành coin, quảng bá, tiếp thị và ICO cùng nhiều mô hình kinh doanh khác. Điểm đặc biệt của vụ án này là, thủ phạm chính Hạ某某 ban đầu bị tuyên án treo giam vì tội tổ chức và lãnh đạo hoạt động đa cấp, nhưng sau đó đã bị Tòa án Trung cấp Hàng Châu xét xử lại với tội danh lừa đảo huy động vốn và bị tuyên án chung thân, và được Tòa án Nhân dân cấp cao tỉnh Chiết Giang giữ nguyên. Sự khác biệt trong phán quyết này đã dẫn đến những suy nghĩ sâu sắc về logic kết tội trong các tội phạm lừa đảo và tội phạm đa cấp.

Ba, Những tội phạm liên quan đến coin phổ biến và logic truy tố

（一）Vấn đề tính hợp pháp của các hành vi giao dịch liên quan đến tiền ảo

Kể từ khi vào tháng 9 năm 2017, bảy cơ quan nhà nước Trung Quốc công bố thông báo về việc ngăn chặn rủi ro trong việc phát hành và huy động vốn bằng token, việc phát hành token trong lãnh thổ Trung Quốc được coi là hành vi huy động vốn công khai trái phép không có sự chấp thuận. Ngay cả các loại tiền ảo được phát hành bởi các nền tảng nước ngoài, do thiếu sự công nhận của nhà nước và giá trị kinh tế thực tế, về bản chất vẫn được coi là một khái niệm ảo.

Trong vụ án của Hạ某某, tòa án cho rằng bên phát hành (người bán) trong giao dịch tiền ảo rõ ràng vi phạm pháp luật, nhưng không có tuyên bố rõ ràng về địa vị pháp lý của người tham gia bình thường (người mua).

(2) Các loại tội phạm liên quan đến tiền ảo thường gặp

Tội phạm liên quan đến tiền ảo chủ yếu bao gồm tội lừa đảo, tội buôn bán đa cấp, tội mở sòng bạc và tội kinh doanh trái phép. Trong đó, tội lừa đảo yêu cầu người thực hiện có mục đích chiếm đoạt tài sản của người khác; tội buôn bán đa cấp thường liên quan đến cấu trúc nhiều cấp và cơ chế hoàn tiền; tội mở sòng bạc thường thấy trong một số dịch vụ của sàn giao dịch tiền ảo; tội kinh doanh trái phép liên quan đến các giao dịch ngoại hối hoặc thanh toán không có giấy phép.

（ba） Logic tội phạm liên quan đến Tiền ảo

1. Tội phạm đa cấp

Các yếu tố cấu thành tội phạm lừa đảo đa cấp bao gồm: thiết lập rào cản để thu hút người tham gia, tính toán tiền thưởng dựa trên số lượng người phát triển, hình thành cấu trúc tổ chức trên ba tầng và hơn ba mươi người, cũng như mục đích lừa đảo tài sản của người tham gia. Trong thực tiễn, các nền tảng tiền ảo rất dễ bị xác định là đáp ứng những điều kiện này.

2. Tội phạm lừa đảo

Bản chất của lừa đảo là thông qua việc khiến nạn nhân có nhận thức sai lầm để chiếm đoạt tài sản. Trong các vụ lừa đảo tiền ảo, người thực hiện thường lợi dụng những "coin ảo" vô giá trị để đổi lấy những đồng coin chính thống có giá trị. Tội lừa đảo huy động vốn thì chỉ rõ hành vi thu hút nhà đầu tư vào sân chơi thông qua tiền ảo bằng phương thức huy động vốn trái phép, hình thành quỹ tài chính.

Bốn, Kết luận

Mặc dù việc đầu tư vào tiền ảo chưa bị cấm rõ ràng, nhưng tiêu chí để xác định các hành vi liên quan có "được cho là gây rối loạn trật tự tài chính, đe dọa an ninh tài chính" vẫn còn nhiều bất định. Sự hiểu biết và thực thi các quy định liên quan của các cơ quan thực thi pháp luật và tư pháp ở từng địa phương có thể có sự khác biệt, điều này đặc biệt rõ ràng trong lĩnh vực các vụ án liên quan đến tiền ảo. Do đó, khi tham gia vào các hoạt động liên quan đến tiền ảo, cần phải thận trọng và nhận thức đầy đủ về các rủi ro pháp lý tiềm tàng.