Cuộc cách mạng tiền tệ trong thời đại số: Liệu Bitcoin có thể trở thành neo giá trị toàn cầu?
Giới thiệu
Tiền tệ là một trong những phát minh sâu sắc và đồng thuận nhất trong quá trình văn minh nhân loại. Từ trao đổi hàng hóa sang tiền tệ kim loại, từ tiêu chuẩn vàng sang tiền tệ tín dụng chủ quyền, sự tiến hóa của tiền tệ luôn đi kèm với sự thay đổi của cơ chế tin cậy, hiệu quả giao dịch và cấu trúc quyền lực. Ngày nay, hệ thống tiền tệ toàn cầu đang phải đối mặt với những thách thức chưa từng có: sự phát hành tiền tệ quá mức, khủng hoảng niềm tin, sự xấu đi của nợ công và sự chấn động kinh tế địa chính trị do sự thống trị của đồng đô la.
Sự xuất hiện của Bitcoin và ảnh hưởng ngày càng mở rộng của nó đã thúc đẩy chúng ta suy nghĩ lại: Bản chất của tiền tệ rốt cuộc là gì? "Mỏ neo giá trị" trong tương lai sẽ tồn tại dưới hình thức nào?
Cách mạng của Bitcoin không chỉ thể hiện ở công nghệ và thuật toán, mà còn ở chỗ nó là hệ thống tiền tệ "từ dưới lên" đầu tiên trong lịch sử nhân loại, được thúc đẩy bởi người dùng một cách tự phát, đang thách thức khuôn mẫu phát hành tiền tệ do quốc gia dẫn dắt suốt hàng nghìn năm.
Bài viết này sẽ xem xét sự tiến hóa lịch sử của hàng hóa neo tiền tệ, phân tích những khó khăn của hệ thống dự trữ vàng hiện tại, phân tích sự đổi mới và giới hạn trong kinh tế học của Bitcoin, khám phá khả năng của Bitcoin như một hàng hóa neo giá trị trong tương lai, và dự đoán các con đường tiến hóa đa dạng có thể có của hệ thống tiền tệ toàn cầu.
Một, sự phát triển lịch sử của hàng hóa neo tiền tệ
1. Sự ra đời của việc trao đổi hàng hóa và tiền tệ hàng hóa
Hoạt động kinh tế ban đầu của con người chủ yếu phụ thuộc vào mô hình "barter", trong đó hai bên giao dịch phải chính xác sở hữu những món hàng mà bên kia cần, điều này đã hạn chế rất lớn sự phát triển của sản xuất và lưu thông. Để giải quyết vấn đề này, những hàng hóa có giá trị được chấp nhận rộng rãi (như vỏ sò, muối, gia súc, v.v.) dần dần trở thành "tiền hàng hóa", đặt nền tảng cho tiền kim loại quý sau này.
2. Tiêu chuẩn vàng và hệ thống thanh toán toàn cầu
Vào xã hội văn minh, vàng và bạc vì tính khan hiếm, dễ phân chia và khó bị thay đổi, đã trở thành những phương tiện trao đổi tiêu biểu nhất. Các đế chế cổ đại đều sử dụng tiền kim loại như là biểu tượng của quyền lực quốc gia và của cải xã hội.
Đến thế kỷ 19, chế độ bản vị vàng đã được thiết lập trên toàn cầu, các đồng tiền của các quốc gia gắn liền với vàng, đạt được tiêu chuẩn hóa trong thương mại và thanh toán quốc tế. Anh Quốc đã chính thức thiết lập chế độ bản vị vàng vào năm 1816, các nền kinh tế lớn khác cũng dần theo sau. Ưu điểm lớn nhất của hệ thống này là "đối tượng neo" của tiền tệ được xác định rõ ràng, chi phí tin cậy giữa các quốc gia thấp, nhưng cũng gây ra tình trạng cung tiền bị hạn chế bởi lượng vàng dự trữ, khó có thể hỗ trợ cho sự mở rộng của công nghiệp hóa và nền kinh tế toàn cầu (như "khủng hoảng vàng" và khủng hoảng giảm phát).
3. Sự trỗi dậy của tiền tín dụng và tín dụng chủ quyền
Vào nửa đầu thế kỷ 20, hai cuộc đại chiến thế giới đã hoàn toàn tác động đến hệ thống tiêu chuẩn vàng. Năm 1944, hệ thống Bretton Woods được thiết lập, đồng đô la Mỹ gắn liền với vàng, các đồng tiền chính khác lại gắn liền với đồng đô la Mỹ, hình thành "tiêu chuẩn đô la Mỹ". Năm 1971, chính phủ Nixon đơn phương tuyên bố đồng đô la Mỹ không còn gắn với vàng, đồng tiền chủ quyền toàn cầu chính thức bước vào thời đại tiền tệ tín dụng, các quốc gia phát hành tiền tệ dựa trên tín dụng của chính mình, và thông qua mở rộng nợ và chính sách tiền tệ để điều chỉnh kinh tế.
Tiền tệ tín dụng mang lại sự linh hoạt lớn và không gian tăng trưởng kinh tế, nhưng cũng đặt ra nguy cơ khủng hoảng niềm tin, lạm phát xấu và phát hành tiền tệ quá mức. Các quốc gia thế giới thứ ba thường xuyên rơi vào khủng hoảng đồng nội tệ, ngay cả một số nền kinh tế mới nổi cũng đang vật lộn trong khủng hoảng nợ và biến động ngoại hối.
Hai, thực trạng khó khăn của hệ thống dự trữ vàng
1. Tập trung và không minh bạch của dự trữ vàng
Mặc dù tiêu chuẩn vàng đã trở thành lịch sử, nhưng vàng vẫn là tài sản dự trữ quan trọng trên bảng cân đối kế toán của các ngân hàng trung ương trên thế giới. Hiện tại, khoảng một phần ba dự trữ vàng chính thức toàn cầu được lưu trữ tại kho vàng của Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York ở Mỹ. Sự sắp xếp này xuất phát từ sự tin tưởng của hệ thống tài chính quốc tế vào nền kinh tế và an ninh quân sự của Mỹ sau Thế chiến II, nhưng cũng mang lại những vấn đề đáng kể về sự tập trung và thiếu minh bạch.
Ví dụ, Đức từng tuyên bố sẽ đưa một phần dự trữ vàng từ Mỹ trở về trong nước, một trong những lý do là sự không tin tưởng vào sổ sách của kho vàng Mỹ và việc không thể kiểm tra thực địa trong thời gian dài. Việc liệu sổ sách của kho vàng có khớp với dự trữ vàng thực tế hay không thì bên ngoài khó mà xác minh. Hơn nữa, sự tràn lan của các sản phẩm phái sinh giống như "vàng giấy" cũng làm cho mối quan hệ giữa "vàng trên sổ sách" và vàng vật chất trở nên yếu đi hơn.
2.Thuộc tính không phải M0 của vàng
Trong xã hội hiện đại, vàng đã không còn sở hữu thuộc tính của tiền tệ lưu thông hàng ngày (M0). Cá nhân và doanh nghiệp không thể thanh toán giao dịch hàng ngày bằng vàng, thậm chí rất khó để nắm giữ và chuyển nhượng vàng vật chất. Vai trò chính của vàng, chủ yếu là như một công cụ thanh toán giữa các quốc gia có chủ quyền, dự trữ tài sản lớn và công cụ phòng ngừa rủi ro trên thị trường tài chính.
Giao dịch vàng quốc tế thường liên quan đến quy trình thanh toán phức tạp, thời gian trì hoãn dài và chi phí an toàn cao. Hơn nữa, tính minh bạch của giao dịch vàng giữa các ngân hàng trung ương rất thấp, việc kiểm tra sổ sách phụ thuộc vào sự đảm bảo tin cậy của các tổ chức tập trung. Điều này khiến vai trò của vàng như một "neo giá trị" toàn cầu ngày càng mang tính biểu tượng hơn, thay vì giá trị lưu thông thực tế.
Ba, đổi mới kinh tế học của Bitcoin và những hạn chế thực tế
1.Bitcoin của «neo thuật toán» và thuộc tính tiền tệ
Kể từ khi Bitcoin ra đời vào năm 2009, các đặc tính cố định về tổng lượng, phi tập trung và tính minh bạch có thể xác minh của nó đã khơi dậy một làn sóng suy nghĩ mới về "vàng kỹ thuật số" trên toàn cầu. Quy tắc cung cấp của Bitcoin được ghi vào thuật toán, với giới hạn tối đa 21 triệu đồng không ai có thể thay đổi. Sự khan hiếm "neo theo thuật toán" này tương tự như sự khan hiếm vật lý của vàng, nhưng trở nên triệt để và minh bạch hơn trong thời đại internet toàn cầu.
Tất cả các giao dịch Bitcoin đều được ghi lại trên blockchain, bất kỳ ai trên thế giới cũng có thể công khai xác minh sổ cái mà không cần phụ thuộc vào bất kỳ cơ quan trung ương nào. Thuộc tính này, về lý thuyết, đã giảm thiểu đáng kể rủi ro "không phù hợp giữa sổ sách và tài sản thực", đồng thời nâng cao hiệu quả và tính minh bạch trong việc thanh toán và giải quyết.
2. Đường dẫn mở rộng "từ dưới lên" của Bitcoin
Bitcoin và tiền tệ truyền thống có một sự khác biệt cơ bản: tiền tệ truyền thống được phát hành và quảng bá một cách bắt buộc từ "trên xuống" bởi quyền lực của nhà nước, trong khi Bitcoin được áp dụng một cách tự phát từ "dưới lên" bởi người dùng và dần dần lan rộng đến các doanh nghiệp, tổ chức tài chính thậm chí cả các quốc gia có chủ quyền.
Người dùng đi trước, tổ chức đến sau: Bitcoin ban đầu được một nhóm những người đam mê công nghệ mã hóa và những người theo chủ nghĩa tự do tự phát chấp nhận. Khi hiệu ứng mạng tăng cường, giá tăng và các tình huống ứng dụng mở rộng, ngày càng nhiều cá nhân, doanh nghiệp thậm chí cả các tổ chức tài chính bắt đầu nắm giữ tài sản Bitcoin.
Sự thích ứng thụ động của các quốc gia: Một số quốc gia đã công nhận Bitcoin là tiền tệ hợp pháp, một số quốc gia phê duyệt các sản phẩm tài chính liên quan đến Bitcoin, cho phép các tổ chức và công chúng tham gia vào thị trường Bitcoin qua các kênh hợp pháp. Cơ sở người dùng và mức độ chấp nhận thị trường của Bitcoin đã thúc đẩy các quốc gia có chủ quyền thụ động tiếp nhận hình thức tiền tệ mới này.
Mở rộng không biên giới toàn cầu: Hiệu ứng mạng của Bitcoin đã vượt qua các biên giới chủ quyền, bất kể là các quốc gia phát triển hay thị trường mới nổi, đều có một lượng lớn người dùng tự phát áp dụng Bitcoin trong cuộc sống hàng ngày, dự trữ tài sản và chuyển tiền xuyên biên giới.
Sự chuyển đổi lịch sử này cho thấy việc Bitcoin có thể trở thành tiền tệ toàn cầu hay không không còn hoàn toàn phụ thuộc vào "sự chấp thuận" của các quốc gia hoặc tổ chức, mà phụ thuộc vào việc có đủ người dùng và sự đồng thuận của thị trường.
Những gợi ý về cấu trúc tiền tệ tương lai:
Khả năng tách biệt quyền lực và tiền tệ: Tiền tệ không còn nhất thiết phải phụ thuộc vào quyền lực quốc gia, mà có thể thuộc về internet, thuật toán và sự đồng thuận của người dùng toàn cầu.
Sự hỗ trợ của quốc gia trở thành "cành hoa trên đỉnh đồi": Việc Bitcoin có trở thành tiền tệ toàn cầu hay không không còn hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ lập pháp của các cơ quan nhà nước, chỉ cần có đủ người dùng và sự công nhận của xã hội.
Thách thức chủ quyền mới: Các quốc gia chủ quyền trong tương lai có thể phải thích ứng,甚至 bị động chấp nhận những tác động từ "tiền tệ tự trị của người dùng".
3. Giới hạn thực tế và phê bình
Bitcoin mặc dù có tính cách mạng ở cấp độ lý thuyết và công nghệ, nhưng trong ứng dụng thực tế vẫn còn nhiều hạn chế:
Biến động giá lớn: Giá Bitcoin dễ dàng bị ảnh hưởng bởi tâm lý thị trường, tin tức chính sách và cú sốc thanh khoản, biên độ biến động trong ngắn hạn vượt xa tiền tệ sovereign.
Hiệu suất giao dịch thấp, tiêu thụ năng lượng cao: Blockchain Bitcoin chỉ xử lý một số lượng giao dịch nhất định mỗi giây, thời gian xác nhận dài, và cơ chế bằng chứng công việc tiêu tốn rất nhiều năng lượng.
Rủi ro từ việc chống lại chủ quyền và quản lý: Một số quốc gia có thái độ tiêu cực hoặc thậm chí đàn áp đối với Bitcoin, dẫn đến sự phân hóa của thị trường toàn cầu.
Sự phân bố tài sản không đồng đều và rào cản kỹ thuật: Người dùng Bitcoin sớm và một số ít nhà đầu tư lớn kiểm soát một lượng lớn Bitcoin, tài sản tập trung cao độ. Hơn nữa, người dùng thông thường cần có một rào cản kỹ thuật nhất định để tham gia, dễ bị lừa đảo và chịu rủi ro mất khóa riêng.
Bốn, sự khác biệt và tương đồng giữa Bitcoin và vàng: Thí nghiệm tư duy về giá trị tương lai
1. Sự nhảy vọt lịch sử về hiệu quả giao dịch và tính minh bạch
Thời đại vàng như một chiếc neo giá trị, giao dịch vàng quy mô lớn giữa các quốc gia thường cần sử dụng máy bay, tàu thủy, xe bọc thép để thực hiện việc chuyển giao vật chất, không chỉ tốn nhiều thời gian từ vài ngày đến vài tuần, mà còn phải chịu chi phí vận chuyển và bảo hiểm cao. Chẳng hạn, Ngân hàng Trung ương Đức đã từng thông báo sẽ chuyển vàng dự trữ từ nước ngoài về quê hương, toàn bộ kế hoạch mất nhiều năm mới hoàn thành.
Điều quan trọng hơn là hệ thống dự trữ vàng toàn cầu tồn tại vấn đề nghiêm trọng về sự không minh bạch trong kế toán và khó khăn trong việc kiểm đếm. Quyền sở hữu, địa điểm lưu trữ và tình trạng thực tế của dự trữ vàng thường chỉ có thể dựa vào tuyên bố đơn phương của các tổ chức tập trung. Trong hệ thống này, chi phí tin cậy giữa các quốc gia rất cao, tính ổn định của hệ thống tài chính quốc tế bị hạn chế.
Bitcoin thì đối phó với những vấn đề này theo một cách hoàn toàn khác. Quyền sở hữu và chuyển nhượng Bitcoin được ghi lại hoàn toàn trên chuỗi, bất kỳ ai trên toàn cầu cũng có thể xác minh công khai và thời gian thực. Dù là cá nhân, doanh nghiệp hay quốc gia, chỉ cần sở hữu khóa riêng thì có thể điều phối tài chính bất cứ lúc nào, không cần chuyển giao vật lý, không cần trung gian thứ ba, tiền sẽ đến nơi trên toàn cầu chỉ trong vài chục phút. Sự minh bạch và khả năng xác minh chưa từng có này đã khiến Bitcoin có được hiệu quả và nền tảng tin cậy trong việc thanh toán lớn và định giá mà vàng không thể đạt được.
2.Ý tưởng "phân lớp vai trò" của giá trị neo
Mặc dù Bitcoin vượt trội hơn vàng về tính minh bạch và hiệu quả chuyển khoản, nhưng nó vẫn phải đối mặt với nhiều hạn chế trong thanh toán hàng ngày và lưu thông nhỏ------ tốc độ giao dịch, phí giao dịch, biến động giá cả và những vấn đề khác, khiến nó khó trở thành "tiền mặt" hoặc M0 trong thực tế.
Tuy nhiên, tham khảo lý thuyết phân lớp tiền tệ như M0/M1/M2, có thể tưởng tượng rằng trong tương lai hệ thống tiền tệ sẽ xuất hiện cấu trúc như sau:
Bitcoin và các "vật neo" khác được sử dụng như công cụ lưu trữ giá trị và thanh toán lớn ở cấp độ M1+, tương tự như vị thế của vàng trong tài sản của ngân hàng trung ương, nhưng minh bạch hơn và dễ thanh toán hơn.
Các stablecoin dựa trên Bitcoin, mạng lưới lớp hai (như mạng Lightning), tiền tệ số chủ quyền (CBDC) và những thứ khác, đảm nhận chức năng thanh toán hàng ngày, thanh toán vi mô và thanh toán bán lẻ. Những "tiền tệ con" này neo vào Bitcoin hoặc được đảm bảo phát hành bởi nó, đạt được sự thống nhất giữa hiệu quả lưu thông và tính ổn định giá trị.
Bitcoin trở thành "đơn vị giá trị chung" và "đơn vị đo lường" của tài nguyên xã hội, được thị trường toàn cầu công nhận rộng rãi, nhưng không được sử dụng trực tiếp cho tiêu dùng hàng ngày, mà giống như vàng, là "đáy" của hệ thống kinh tế.
Cấu trúc phân lớp này vừa có thể tận dụng tính khan hiếm và tính minh bạch của Bitcoin như một "mỏ neo giá trị" toàn cầu, vừa có thể nhờ vào đổi mới công nghệ để đáp ứng nhu cầu thanh toán hàng ngày một cách thuận tiện và chi phí thấp.
Năm, sự tiến hóa có thể của hệ thống tiền tệ tương lai và suy nghĩ phê phán
1.Cấu trúc tiền tệ đa tầng, đa vai trò
Hệ thống tiền tệ trong tương lai có thể không còn là sự thống trị của một đồng tiền chủ quyền duy nhất, mà là sự đồng tồn tại của ba tầng lớp "neo giá trị - phương tiện thanh toán - tiền tệ địa phương", hợp tác và cạnh tranh song song:
Giá trị neo: Bitcoin (hoặc tài sản số tương tự) đóng vai trò là tài sản dự trữ toàn cầu phi tập trung, đảm nhận vai trò "tiền tệ cấp cao" trong các thanh toán xuyên quốc gia, dự trữ ngân hàng trung ương, và phòng ngừa giá trị.
Phương tiện thanh toán: stablecoin, tiền tệ số chủ quyền, mạng lưới ánh sáng, v.v., neo vào Bitcoin hoặc tiền tệ chủ quyền, thực hiện lưu thông, thanh toán và định giá hàng ngày.
Tiền tệ địa phương: Các đồng tiền bản địa của các quốc gia tiếp tục thực hiện chức năng điều chỉnh và quản lý nền kinh tế địa phương, đạt được các mục tiêu thuế, phúc lợi xã hội và chính sách kinh tế.
Dưới cấu trúc đa lớp này, ba chức năng chính của tiền tệ (phương tiện trao đổi, thước đo giá trị, và lưu trữ giá trị) sẽ được phân công rõ ràng hơn cho các loại coin và cấp độ khác nhau, khả năng phân tán rủi ro và đổi mới của nền kinh tế toàn cầu cũng sẽ được nâng cao.
2.Cơ chế tin cậy mới và rủi ro tiềm ẩn
Nhưng hệ thống mới này không phải không có rủi ro. Liệu thuật toán và sự đồng thuận mạng có thể thực sự thay thế tín nhiệm của chủ quyền quốc gia và các cơ quan trung ương không? Đặc điểm phi tập trung của Bitcoin có bị xói mòn bởi các ông lớn sức mạnh tính toán, lỗ hổng trong quản trị giao thức hoặc tiến bộ công nghệ không? Sự khác biệt trong quản lý toàn cầu, xung đột chính sách, các sự kiện "thiên nga đen" v.v., đều có thể
Trang này có thể chứa nội dung của bên thứ ba, được cung cấp chỉ nhằm mục đích thông tin (không phải là tuyên bố/bảo đảm) và không được coi là sự chứng thực cho quan điểm của Gate hoặc là lời khuyên về tài chính hoặc chuyên môn. Xem Tuyên bố từ chối trách nhiệm để biết chi tiết.
Bitcoin có thể trở thành neo giá trị toàn cầu? Thảo luận về tác động cách mạng của tài sản kỹ thuật số đối với hệ thống tiền tệ.
Cuộc cách mạng tiền tệ trong thời đại số: Liệu Bitcoin có thể trở thành neo giá trị toàn cầu?
Giới thiệu
Tiền tệ là một trong những phát minh sâu sắc và đồng thuận nhất trong quá trình văn minh nhân loại. Từ trao đổi hàng hóa sang tiền tệ kim loại, từ tiêu chuẩn vàng sang tiền tệ tín dụng chủ quyền, sự tiến hóa của tiền tệ luôn đi kèm với sự thay đổi của cơ chế tin cậy, hiệu quả giao dịch và cấu trúc quyền lực. Ngày nay, hệ thống tiền tệ toàn cầu đang phải đối mặt với những thách thức chưa từng có: sự phát hành tiền tệ quá mức, khủng hoảng niềm tin, sự xấu đi của nợ công và sự chấn động kinh tế địa chính trị do sự thống trị của đồng đô la.
Sự xuất hiện của Bitcoin và ảnh hưởng ngày càng mở rộng của nó đã thúc đẩy chúng ta suy nghĩ lại: Bản chất của tiền tệ rốt cuộc là gì? "Mỏ neo giá trị" trong tương lai sẽ tồn tại dưới hình thức nào?
Cách mạng của Bitcoin không chỉ thể hiện ở công nghệ và thuật toán, mà còn ở chỗ nó là hệ thống tiền tệ "từ dưới lên" đầu tiên trong lịch sử nhân loại, được thúc đẩy bởi người dùng một cách tự phát, đang thách thức khuôn mẫu phát hành tiền tệ do quốc gia dẫn dắt suốt hàng nghìn năm.
Bài viết này sẽ xem xét sự tiến hóa lịch sử của hàng hóa neo tiền tệ, phân tích những khó khăn của hệ thống dự trữ vàng hiện tại, phân tích sự đổi mới và giới hạn trong kinh tế học của Bitcoin, khám phá khả năng của Bitcoin như một hàng hóa neo giá trị trong tương lai, và dự đoán các con đường tiến hóa đa dạng có thể có của hệ thống tiền tệ toàn cầu.
Một, sự phát triển lịch sử của hàng hóa neo tiền tệ
1. Sự ra đời của việc trao đổi hàng hóa và tiền tệ hàng hóa
Hoạt động kinh tế ban đầu của con người chủ yếu phụ thuộc vào mô hình "barter", trong đó hai bên giao dịch phải chính xác sở hữu những món hàng mà bên kia cần, điều này đã hạn chế rất lớn sự phát triển của sản xuất và lưu thông. Để giải quyết vấn đề này, những hàng hóa có giá trị được chấp nhận rộng rãi (như vỏ sò, muối, gia súc, v.v.) dần dần trở thành "tiền hàng hóa", đặt nền tảng cho tiền kim loại quý sau này.
2. Tiêu chuẩn vàng và hệ thống thanh toán toàn cầu
Vào xã hội văn minh, vàng và bạc vì tính khan hiếm, dễ phân chia và khó bị thay đổi, đã trở thành những phương tiện trao đổi tiêu biểu nhất. Các đế chế cổ đại đều sử dụng tiền kim loại như là biểu tượng của quyền lực quốc gia và của cải xã hội.
Đến thế kỷ 19, chế độ bản vị vàng đã được thiết lập trên toàn cầu, các đồng tiền của các quốc gia gắn liền với vàng, đạt được tiêu chuẩn hóa trong thương mại và thanh toán quốc tế. Anh Quốc đã chính thức thiết lập chế độ bản vị vàng vào năm 1816, các nền kinh tế lớn khác cũng dần theo sau. Ưu điểm lớn nhất của hệ thống này là "đối tượng neo" của tiền tệ được xác định rõ ràng, chi phí tin cậy giữa các quốc gia thấp, nhưng cũng gây ra tình trạng cung tiền bị hạn chế bởi lượng vàng dự trữ, khó có thể hỗ trợ cho sự mở rộng của công nghiệp hóa và nền kinh tế toàn cầu (như "khủng hoảng vàng" và khủng hoảng giảm phát).
3. Sự trỗi dậy của tiền tín dụng và tín dụng chủ quyền
Vào nửa đầu thế kỷ 20, hai cuộc đại chiến thế giới đã hoàn toàn tác động đến hệ thống tiêu chuẩn vàng. Năm 1944, hệ thống Bretton Woods được thiết lập, đồng đô la Mỹ gắn liền với vàng, các đồng tiền chính khác lại gắn liền với đồng đô la Mỹ, hình thành "tiêu chuẩn đô la Mỹ". Năm 1971, chính phủ Nixon đơn phương tuyên bố đồng đô la Mỹ không còn gắn với vàng, đồng tiền chủ quyền toàn cầu chính thức bước vào thời đại tiền tệ tín dụng, các quốc gia phát hành tiền tệ dựa trên tín dụng của chính mình, và thông qua mở rộng nợ và chính sách tiền tệ để điều chỉnh kinh tế.
Tiền tệ tín dụng mang lại sự linh hoạt lớn và không gian tăng trưởng kinh tế, nhưng cũng đặt ra nguy cơ khủng hoảng niềm tin, lạm phát xấu và phát hành tiền tệ quá mức. Các quốc gia thế giới thứ ba thường xuyên rơi vào khủng hoảng đồng nội tệ, ngay cả một số nền kinh tế mới nổi cũng đang vật lộn trong khủng hoảng nợ và biến động ngoại hối.
Hai, thực trạng khó khăn của hệ thống dự trữ vàng
1. Tập trung và không minh bạch của dự trữ vàng
Mặc dù tiêu chuẩn vàng đã trở thành lịch sử, nhưng vàng vẫn là tài sản dự trữ quan trọng trên bảng cân đối kế toán của các ngân hàng trung ương trên thế giới. Hiện tại, khoảng một phần ba dự trữ vàng chính thức toàn cầu được lưu trữ tại kho vàng của Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York ở Mỹ. Sự sắp xếp này xuất phát từ sự tin tưởng của hệ thống tài chính quốc tế vào nền kinh tế và an ninh quân sự của Mỹ sau Thế chiến II, nhưng cũng mang lại những vấn đề đáng kể về sự tập trung và thiếu minh bạch.
Ví dụ, Đức từng tuyên bố sẽ đưa một phần dự trữ vàng từ Mỹ trở về trong nước, một trong những lý do là sự không tin tưởng vào sổ sách của kho vàng Mỹ và việc không thể kiểm tra thực địa trong thời gian dài. Việc liệu sổ sách của kho vàng có khớp với dự trữ vàng thực tế hay không thì bên ngoài khó mà xác minh. Hơn nữa, sự tràn lan của các sản phẩm phái sinh giống như "vàng giấy" cũng làm cho mối quan hệ giữa "vàng trên sổ sách" và vàng vật chất trở nên yếu đi hơn.
2.Thuộc tính không phải M0 của vàng
Trong xã hội hiện đại, vàng đã không còn sở hữu thuộc tính của tiền tệ lưu thông hàng ngày (M0). Cá nhân và doanh nghiệp không thể thanh toán giao dịch hàng ngày bằng vàng, thậm chí rất khó để nắm giữ và chuyển nhượng vàng vật chất. Vai trò chính của vàng, chủ yếu là như một công cụ thanh toán giữa các quốc gia có chủ quyền, dự trữ tài sản lớn và công cụ phòng ngừa rủi ro trên thị trường tài chính.
Giao dịch vàng quốc tế thường liên quan đến quy trình thanh toán phức tạp, thời gian trì hoãn dài và chi phí an toàn cao. Hơn nữa, tính minh bạch của giao dịch vàng giữa các ngân hàng trung ương rất thấp, việc kiểm tra sổ sách phụ thuộc vào sự đảm bảo tin cậy của các tổ chức tập trung. Điều này khiến vai trò của vàng như một "neo giá trị" toàn cầu ngày càng mang tính biểu tượng hơn, thay vì giá trị lưu thông thực tế.
Ba, đổi mới kinh tế học của Bitcoin và những hạn chế thực tế
1.Bitcoin của «neo thuật toán» và thuộc tính tiền tệ
Kể từ khi Bitcoin ra đời vào năm 2009, các đặc tính cố định về tổng lượng, phi tập trung và tính minh bạch có thể xác minh của nó đã khơi dậy một làn sóng suy nghĩ mới về "vàng kỹ thuật số" trên toàn cầu. Quy tắc cung cấp của Bitcoin được ghi vào thuật toán, với giới hạn tối đa 21 triệu đồng không ai có thể thay đổi. Sự khan hiếm "neo theo thuật toán" này tương tự như sự khan hiếm vật lý của vàng, nhưng trở nên triệt để và minh bạch hơn trong thời đại internet toàn cầu.
Tất cả các giao dịch Bitcoin đều được ghi lại trên blockchain, bất kỳ ai trên thế giới cũng có thể công khai xác minh sổ cái mà không cần phụ thuộc vào bất kỳ cơ quan trung ương nào. Thuộc tính này, về lý thuyết, đã giảm thiểu đáng kể rủi ro "không phù hợp giữa sổ sách và tài sản thực", đồng thời nâng cao hiệu quả và tính minh bạch trong việc thanh toán và giải quyết.
2. Đường dẫn mở rộng "từ dưới lên" của Bitcoin
Bitcoin và tiền tệ truyền thống có một sự khác biệt cơ bản: tiền tệ truyền thống được phát hành và quảng bá một cách bắt buộc từ "trên xuống" bởi quyền lực của nhà nước, trong khi Bitcoin được áp dụng một cách tự phát từ "dưới lên" bởi người dùng và dần dần lan rộng đến các doanh nghiệp, tổ chức tài chính thậm chí cả các quốc gia có chủ quyền.
Người dùng đi trước, tổ chức đến sau: Bitcoin ban đầu được một nhóm những người đam mê công nghệ mã hóa và những người theo chủ nghĩa tự do tự phát chấp nhận. Khi hiệu ứng mạng tăng cường, giá tăng và các tình huống ứng dụng mở rộng, ngày càng nhiều cá nhân, doanh nghiệp thậm chí cả các tổ chức tài chính bắt đầu nắm giữ tài sản Bitcoin.
Sự thích ứng thụ động của các quốc gia: Một số quốc gia đã công nhận Bitcoin là tiền tệ hợp pháp, một số quốc gia phê duyệt các sản phẩm tài chính liên quan đến Bitcoin, cho phép các tổ chức và công chúng tham gia vào thị trường Bitcoin qua các kênh hợp pháp. Cơ sở người dùng và mức độ chấp nhận thị trường của Bitcoin đã thúc đẩy các quốc gia có chủ quyền thụ động tiếp nhận hình thức tiền tệ mới này.
Mở rộng không biên giới toàn cầu: Hiệu ứng mạng của Bitcoin đã vượt qua các biên giới chủ quyền, bất kể là các quốc gia phát triển hay thị trường mới nổi, đều có một lượng lớn người dùng tự phát áp dụng Bitcoin trong cuộc sống hàng ngày, dự trữ tài sản và chuyển tiền xuyên biên giới.
Sự chuyển đổi lịch sử này cho thấy việc Bitcoin có thể trở thành tiền tệ toàn cầu hay không không còn hoàn toàn phụ thuộc vào "sự chấp thuận" của các quốc gia hoặc tổ chức, mà phụ thuộc vào việc có đủ người dùng và sự đồng thuận của thị trường.
Những gợi ý về cấu trúc tiền tệ tương lai:
3. Giới hạn thực tế và phê bình
Bitcoin mặc dù có tính cách mạng ở cấp độ lý thuyết và công nghệ, nhưng trong ứng dụng thực tế vẫn còn nhiều hạn chế:
Bốn, sự khác biệt và tương đồng giữa Bitcoin và vàng: Thí nghiệm tư duy về giá trị tương lai
1. Sự nhảy vọt lịch sử về hiệu quả giao dịch và tính minh bạch
Thời đại vàng như một chiếc neo giá trị, giao dịch vàng quy mô lớn giữa các quốc gia thường cần sử dụng máy bay, tàu thủy, xe bọc thép để thực hiện việc chuyển giao vật chất, không chỉ tốn nhiều thời gian từ vài ngày đến vài tuần, mà còn phải chịu chi phí vận chuyển và bảo hiểm cao. Chẳng hạn, Ngân hàng Trung ương Đức đã từng thông báo sẽ chuyển vàng dự trữ từ nước ngoài về quê hương, toàn bộ kế hoạch mất nhiều năm mới hoàn thành.
Điều quan trọng hơn là hệ thống dự trữ vàng toàn cầu tồn tại vấn đề nghiêm trọng về sự không minh bạch trong kế toán và khó khăn trong việc kiểm đếm. Quyền sở hữu, địa điểm lưu trữ và tình trạng thực tế của dự trữ vàng thường chỉ có thể dựa vào tuyên bố đơn phương của các tổ chức tập trung. Trong hệ thống này, chi phí tin cậy giữa các quốc gia rất cao, tính ổn định của hệ thống tài chính quốc tế bị hạn chế.
Bitcoin thì đối phó với những vấn đề này theo một cách hoàn toàn khác. Quyền sở hữu và chuyển nhượng Bitcoin được ghi lại hoàn toàn trên chuỗi, bất kỳ ai trên toàn cầu cũng có thể xác minh công khai và thời gian thực. Dù là cá nhân, doanh nghiệp hay quốc gia, chỉ cần sở hữu khóa riêng thì có thể điều phối tài chính bất cứ lúc nào, không cần chuyển giao vật lý, không cần trung gian thứ ba, tiền sẽ đến nơi trên toàn cầu chỉ trong vài chục phút. Sự minh bạch và khả năng xác minh chưa từng có này đã khiến Bitcoin có được hiệu quả và nền tảng tin cậy trong việc thanh toán lớn và định giá mà vàng không thể đạt được.
2.Ý tưởng "phân lớp vai trò" của giá trị neo
Mặc dù Bitcoin vượt trội hơn vàng về tính minh bạch và hiệu quả chuyển khoản, nhưng nó vẫn phải đối mặt với nhiều hạn chế trong thanh toán hàng ngày và lưu thông nhỏ------ tốc độ giao dịch, phí giao dịch, biến động giá cả và những vấn đề khác, khiến nó khó trở thành "tiền mặt" hoặc M0 trong thực tế.
Tuy nhiên, tham khảo lý thuyết phân lớp tiền tệ như M0/M1/M2, có thể tưởng tượng rằng trong tương lai hệ thống tiền tệ sẽ xuất hiện cấu trúc như sau:
Cấu trúc phân lớp này vừa có thể tận dụng tính khan hiếm và tính minh bạch của Bitcoin như một "mỏ neo giá trị" toàn cầu, vừa có thể nhờ vào đổi mới công nghệ để đáp ứng nhu cầu thanh toán hàng ngày một cách thuận tiện và chi phí thấp.
Năm, sự tiến hóa có thể của hệ thống tiền tệ tương lai và suy nghĩ phê phán
1.Cấu trúc tiền tệ đa tầng, đa vai trò
Hệ thống tiền tệ trong tương lai có thể không còn là sự thống trị của một đồng tiền chủ quyền duy nhất, mà là sự đồng tồn tại của ba tầng lớp "neo giá trị - phương tiện thanh toán - tiền tệ địa phương", hợp tác và cạnh tranh song song:
Dưới cấu trúc đa lớp này, ba chức năng chính của tiền tệ (phương tiện trao đổi, thước đo giá trị, và lưu trữ giá trị) sẽ được phân công rõ ràng hơn cho các loại coin và cấp độ khác nhau, khả năng phân tán rủi ro và đổi mới của nền kinh tế toàn cầu cũng sẽ được nâng cao.
2.Cơ chế tin cậy mới và rủi ro tiềm ẩn
Nhưng hệ thống mới này không phải không có rủi ro. Liệu thuật toán và sự đồng thuận mạng có thể thực sự thay thế tín nhiệm của chủ quyền quốc gia và các cơ quan trung ương không? Đặc điểm phi tập trung của Bitcoin có bị xói mòn bởi các ông lớn sức mạnh tính toán, lỗ hổng trong quản trị giao thức hoặc tiến bộ công nghệ không? Sự khác biệt trong quản lý toàn cầu, xung đột chính sách, các sự kiện "thiên nga đen" v.v., đều có thể