Đăng lại từ bài viết gốc “Khám phá lại RWA – Sự tái sinh trên chuỗi của tài sản truyền thống”

Giới thiệu

Từ năm 2024, tài sản thực (RWA) đã trở lại thành chủ đề chính trên thị trường tiền mã hóa. Quá trình dịch chuyển tài sản thực lên blockchain—từ stablecoin đến trái phiếu Kho bạc Mỹ, từ các thương vụ thử nghiệm cổ phiếu đến tài sản phi chuẩn—đang bước qua giai đoạn xác thực sang thời kỳ bùng nổ mở rộng. Sự chuyển dịch này không chỉ xuất phát từ tiến bộ công nghệ mà còn do hệ thống pháp lý toàn cầu rõ ràng và tài chính truyền thống chủ động áp dụng hạ tầng blockchain. Bước phát triển mạnh của RWA không phải là ngẫu nhiên mà là kết quả của nhiều động lực hội tụ:

• Bối cảnh vĩ mô: Lãi suất toàn cầu cao thúc đẩy dòng vốn tổ chức đánh giá lại cơ hội sinh lời trên chuỗi.
• Diễn biến pháp lý: Hoa Kỳ và châu Âu xây dựng khung pháp lý cho tài sản số được quy định, mở rộng phạm vi tuân thủ cho sáng kiến mới.
• Đổi mới công nghệ: Hạ tầng lõi như thanh toán trên chuỗi, module KYC, ví tổ chức và quản lý truy cập đang phát triển trưởng thành.
• Tích hợp DeFi: RWA đã trở thành thành phần cốt lõi của tài chính blockchain, mang lại thanh khoản, khả năng kết hợp, và lập trình hóa tài sản.

Thống kê cho thấy đến tháng 08/2025, vốn hóa RWA trên chuỗi (không tính stablecoin) đạt hơn 25 tỷ USD, stablecoin vượt mốc 250 tỷ USD. RWA trở thành cầu nối trung tâm giữa tài chính Web3 và Web2, là đầu mối mở rộng tài chính blockchain ra thị trường đại chúng.

1. Mã hóa tài sản thực: Động lực và cơ chế vận hành

1.1 Vì sao RWA? Lý do đưa tài sản thực lên blockchain?

Hệ thống tài chính truyền thống dựa vào sổ đăng ký tập trung và nhiều tầng trung gian, dẫn đến sự bất cập về cấu trúc, làm chậm phân phối tài sản và hạn chế cơ hội tiếp cận tài chính:

• Thanh khoản hạn chế: Tài sản lớn như bất động sản, cổ phần tư nhân, trái phiếu dài hạn đều có ngưỡng đầu tư cao (từ 1 triệu USD trở lên), kỳ hạn nắm giữ lâu dài, thiếu kênh chuyển nhượng—khiến dòng vốn bị “đóng băng”, phân bổ kém hiệu quả.
• Công đoạn định cư và lưu ký phức tạp: Phát hành, giao dịch, thanh toán tài sản dựa vào môi giới, trung tâm thanh toán, ngân hàng lưu ký—quy trình rườm rà, thời gian xử lý dài (thanh toán trái phiếu quốc tế mất 3–5 ngày), kéo theo phí và rủi ro vận hành.
• Minh bạch dữ liệu thấp: Định giá tài sản dựa vào dữ liệu phân mảnh ngoài chuỗi (thẩm định nhà đất, báo cáo tài chính doanh nghiệp). Hồ sơ phân tán ở nhiều nơi, khó đồng bộ, kiểm chứng tức thời, gây chậm trễ định giá và quản lý danh mục.
• Rào cản gia nhập cao: Tài sản chất lượng cao (cổ phần tư nhân, nghệ thuật) đa phần chỉ dành cho tổ chức hoặc người giàu. Nhà đầu tư nhỏ bị loại trừ vì yêu cầu về vốn và pháp lý, khiến thị trường thêm bất bình đẳng.

Blockchain là sổ cái phân tán phi tập trung, loại bỏ trung gian, tái kiến trúc cách ghi nhận và giao dịch tài sản. Công nghệ này khắc phục các điểm yếu của tài chính truyền thống, với các lợi ích vượt trội như:

Công nghệ blockchain: Nền móng mới cho thị trường tài sản

• Kháng lỗi phi tập trung: Hồ sơ sở hữu tài sản được lưu trữ bởi các nút mạng phân tán, không phụ thuộc đơn vị trung tâm—giảm nguy cơ giả mạo dữ liệu và tăng độ bền hệ thống.
• Bất biến và truy xuất: Giao dịch trên chuỗi, khi xác nhận, được lưu lại vĩnh viễn kèm dấu thời gian, tạo bằng chứng số xác thực chuyển nhượng tài sản, giảm gian lận và tranh chấp.

Lợi ích vật lý của mã hóa tài sản

• Chuyển hóa thanh khoản: Sở hữu phân mảnh giúp chia nhỏ các tài sản giá trị cao thành token nhỏ (ví dụ: bất động sản 10 triệu USD chia thành 1.000 token 10.000 USD) và giao dịch tự do 24/7 qua AMM, giảm ngưỡng đầu tư và tăng linh hoạt giao dịch.
• Tự động hóa, loại bỏ trung gian: Hợp đồng thông minh thực hiện phát hành, chia lợi nhuận, đổi trả tự động—thay thế thao tác thủ công của bên trung gian. Oracle đồng bộ hóa dữ liệu ngoài chuỗi (giá bất động sản, doanh thu…) cho trigger nghiệp vụ phức tạp như bảo hiểm, tiết kiệm đáng kể chi phí vận hành.
• Nâng cấp kiểm toán và tuân thủ: Quy tắc KYC/AML trên chuỗi tự động xác thực năng lực nhà đầu tư. Dữ liệu giao dịch đầy đủ trên chuỗi, tức thời cho nhà quản lý, kiểm toán, giúp giảm chi phí tuân thủ từ 30–50%.
• Thanh toán tức thì, loại bỏ rủi ro đối tác: Giao dịch “giao-nhận đồng thời” do hợp đồng thông minh thực hiện, xóa rủi ro “không đồng bộ tài sản–tiền” và rút ngắn thời gian thanh toán từ T+3 về thời gian thực.
• Lưu thông toàn cầu, cộng hưởng DeFi: Tài sản token hóa giao dịch không giới hạn địa lý, dùng làm tài sản thế chấp cho vay, khai thác thanh khoản DeFi—đạt hiệu quả vốn tối đa “một tài sản, đa mục đích”.
• Tóm lại, mã hóa RWA đem lại hiệu suất Pareto cho tài chính nhờ công nghệ nâng cấp thị trường truyền thống.

Mô hình đã minh chứng: Stablecoin

Là “cầu nối đầu tiên” đưa tài sản thực lên blockchain, stablecoin đã xác thực khả năng kết nối giá trị ngoài chuỗi với hệ sinh thái blockchain:

• Mô hình mẫu: Stablecoin như USDT, USDC neo tỷ lệ 1:1 với dự trữ USD ngoài chuỗi, tạo cầu nối tiêu chuẩn đầu tiên giữa tiền pháp định và token blockchain—đặt nền tảng cho mã hóa tài sản thực.
• Xác thực thị trường: Đến tháng 08/2025, giá trị stablecoin vượt 256,8 tỷ USD, chiếm lĩnh thị phần RWA và chứng minh quy mô lớn cho mã hóa tài sản ngoài chuỗi.
• Bài học rút ra: Thành công stablecoin cho thấy ánh xạ tài sản ngoài chuỗi lên token blockchain có thể đảm bảo an toàn, minh bạch, hiệu quả; đặt chuẩn cho các mô hình mã hóa tài sản phức tạp hơn như bất động sản, trái phiếu.

Nhờ blockchain, tài sản thực có thể vượt ra khỏi giới hạn tài chính truyền thống, chuyển từ “tích trữ tĩnh” sang “thanh khoản động”—từ đặc quyền cho ít người sang phổ cập cho cộng đồng.

1.2 Cơ chế RWA: Lộ trình vận hành và cấu trúc thực tế

RWA ứng dụng blockchain chuyển hóa tài sản thực thành chứng nhận số có thể lập trình, khép kín vòng từ giá trị ngoài chuỗi sang thanh khoản blockchain. Quy trình chủ đạo gồm 4 bước:

a) Định danh tài sản ngoài chuỗi, lưu ký và xác thực:

• Thẩm định: Đơn vị thứ ba (luật, kiểm toán, thẩm định giá) xác minh quyền sở hữu, tính pháp lý, giá trị tài sản. Ví dụ cần kiểm tra quyền sở hữu bất động sản, xác nhận hợp đồng thuê, vàng đạt chuẩn LBMA và kiểm toán định kỳ, khoản phải thu xác thực bởi doanh nghiệp lõi và ghi nhận lên chuỗi.

· Các mô hình lưu ký thực tế:

Lưu ký tập trung

a. Ưu điểm: Độ tuân thủ cao, phù hợp tài sản tài chính như trái phiếu Kho bạc, doanh nghiệp. Ví dụ MakerDAO, tài sản lưu ký bởi ngân hàng, hợp đồng blockchain theo dõi tài sản thế chấp, cập nhật dữ liệu hàng quý.

Rủi ro: Đơn vị lưu ký có thể chiếm dụng tài sản. Năm 2024, một dự án bất động sản Singapore bị “mất chủ” do chưa kịp cập nhật lên chuỗi, lộ ra rủi ro độ trễ lưu ký tập trung.

Lưu ký phi tập trung

Kỹ thuật: Quản trị DAO, hợp đồng thông minh tự động phân phối lợi nhuận. Ví dụ Goldfinch ghi nhận khoản vay lên chuỗi, hợp đồng quản lý hoàn trả, vỡ nợ tự động.

Thách thức: Thiếu nền pháp lý; lỗi code dễ mất tài sản. Zero-knowledge proof (ZKP) đang thử nghiệm xác minh quyền sở hữu nhưng chưa phổ dụng.

Lưu ký kết hợp

Giải pháp trung gian: Bên thứ ba uy tín giữ tài sản ngoài chuỗi, dữ liệu blockchain xác thực bởi nút mạng. Ví dụ liên minh Huamin RWA—các nút tổ chức (ngân hàng, quỹ tín thác) lưu ký, nút quản lý (30%) xây dựng quy tắc tuân thủ, nút ngành (cảng, logistics…) nhập dữ liệu.

Case: Dự án tín chỉ carbon Toucan Protocol giao tổ chức môi trường lưu ký, blockchain ghi nhận và burn giao dịch, bảo đảm minh bạch.

b) Cấu trúc pháp lý:

SPV, quỹ tín thác và khung pháp lý tương tự bảo đảm chủ sở hữu token có quyền lợi hợp pháp, kết nối pháp lý với hệ thống tư pháp ngoài chuỗi (“token = giấy chứng nhận quyền lợi”).

Cấu trúc thay đổi theo khu vực:

• Hoa Kỳ: Tập trung “phân tách SPV + tuân thủ chứng khoán.” Thường Delaware LLC là SPV nắm giữ tài sản (trái phiếu, cổ phần…), chủ token sở hữu cổ phần LLC, gián tiếp sở hữu tài sản. Quy định SEC áp dụng từng loại tài sản—token hóa trái phiếu/cổ phần cần tuân Reg D (nhà đầu tư Mỹ) hoặc Reg S (ngoài Mỹ); chia dòng lợi nhuận qua token ghi chú (Tokenized Note), minh bạch quyền chủ nợ, giảm rủi ro “chứng khoán chưa đăng ký.”
• Châu Âu: Tuân MiCA, dùng tín thác/SPV hợp pháp. Ví dụ SICAV Luxembourg nắm tài sản, phát hành token tham chiếu (ARTs). Token gắn tài sản qua hợp đồng thông minh và hợp đồng pháp lý. MiCA yêu cầu công khai lưu ký, quy tắc phân phối, kiểm toán định kỳ, bảo đảm hiệu lực toàn EU cho token.

c) Phát hành token hóa:

Tài sản ngoài chuỗi phát hành thành token (thường ERC-20), lưu thông và kết hợp trên blockchain.

• Ánh xạ toàn phần 1:1: Token đại diện đầy đủ giá trị/quyền lợi tài sản cơ sở (ví dụ: Paxos Gold (PAXG) 1 token = 1 ounce vàng, Kho bạc Mỹ như $OUSG 1:1 ETF gồm cả gốc và lãi).
• Ánh xạ một phần quyền lợi: Token chỉ đại diện quyền lợi cụ thể (thu nhập, cổ tức…), không phải toàn bộ quyền sở hữu. Ví dụ token hóa bất động sản có dự án chỉ phát hành token thu nhập thuê, holder nhận tiền thuê chứ không nắm quyền sở hữu; với nợ, token lãi suất chỉ tracking coupon, không phải gốc. Giúp phân mảnh, giảm ngưỡng đầu tư với tài sản lớn.

d) Tích hợp, lưu thông trên blockchain:

Token tích hợp vào DeFi: cho vay, cung cấp thanh khoản, tái thế chấp, thiết kế cấu trúc tài sản; đồng thời quản lý, kiểm soát quyền truy cập và KYC trên chuỗi bảo đảm tuân thủ.

Hệ thống KYC trên chuỗi là nền tảng lưu thông tuân thủ, kết hợp xác thực danh tính + kiểm soát quyền động:

• Cơ chế: Hợp đồng thông minh tích hợp dịch vụ xác thực ID bên thứ ba (Civic, KYC-Chain v.v.). Người dùng cung cấp danh tính (hộ chiếu, địa chỉ, tài sản), sau xác thực sinh chứng nhận KYC trên chuỗi đã băm (không công khai dữ liệu gốc).
• Quyền hạn: Chứng nhận KYC giới hạn giao dịch (chỉ nhà đầu tư đạt chuẩn tài sản ròng trên 1 triệu USD được mua token tín dụng tư nhân; Kho bạc Mỹ dưới Reg S chỉ cho nhà đầu tư ngoài Mỹ đổi trả theo kỳ hạn).
• Bảo mật: ZK proof giúp người dùng chứng minh tuân thủ với hợp đồng mà không tiết lộ chi tiết (ví dụ xác thực AML EU mà không lộ tên, địa chỉ).

Cấu trúc này biến “tài sản thực” thành “tài sản số có thể lập trình,” vừa bảo toàn giá trị gốc vừa sở hữu khả năng kết hợp và hiệu suất của blockchain.

2. Phân khúc: Các loại tài sản RWA chủ lực và câu chuyện Kho bạc Mỹ

Các tài sản ngoài chuỗi (Real World Assets, RWA) đang dịch chuyển lên blockchain với tốc độ nhanh chưa từng có, mở rộng từ tài chính truyền thống sang nhiều lĩnh vực kinh tế thực. Từ trái phiếu chính phủ, doanh nghiệp, cổ phiếu và công cụ tài chính chuẩn, đến bất động sản, vàng, dầu rồi các quyền phi chuẩn như cổ phần tư nhân, IP, khoản phải thu chuỗi cung ứng—gần như mọi tài sản có giá trị hoặc pháp lý đều được nghiên cứu để mã hóa blockchain.

2.1 Bảy phân loại tài sản RWA chủ đạo

Hệ sinh thái RWA gồm stablecoin, Kho bạc Mỹ mã hóa, trái phiếu toàn cầu, tín dụng tư nhân mã hóa, hàng hóa mã hóa, quỹ đầu tư thay thế chuyên nghiệp, và cổ phiếu mã hóa. Đến tháng 08/2025, giá trị RWA trên chuỗi đạt 25,22 tỷ USD; stablecoin và Kho bạc vẫn chiếm chủ đạo (256,82 tỷ USD và 6,80 tỷ USD; nguồn: RWA.xyz).

2.1.1 Stablecoin

• Stablecoin dù không phải “tài sản ngoài chuỗi” chính xác, nhưng lõi neo giá thường là dự trữ pháp định hoặc trái phiếu ngoài chuỗi; theo nghĩa rộng, stablecoin chiếm thị phần lớn nhất của RWA.
• Ví dụ điển hình: USDT, USDC, FDUSD, PYUSD, EURC
• Động lực trên chuỗi: Khả năng thanh toán tích hợp, hạ tầng DeFi, giải pháp thanh toán thay thế tiền pháp định
• Xu hướng mới: Đang phát triển stablecoin nội địa như KRW/JPY thúc đẩy kinh tế mã hóa khu vực, giảm phụ thuộc USD; ngân hàng truyền thống thử nghiệm tiền gửi mã hóa giúp tối ưu thanh toán; các nước thí điểm CBDC (ví dụ “e-HKD” Hồng Kông), sẵn sàng kỹ thuật/chính sách.

2.1.2 Trái phiếu Kho bạc Mỹ

• Là tài sản mã hóa phổ biến nhất, Kho bạc Mỹ chiếm hơn 60% vốn hóa RWA, mang lại lợi suất rủi ro thấp cho DeFi.
• Giao thức nổi bật: Ondo, Backed, OpenEden, Matrixdock, Swarm
• Động lực on-chain:
• Nhu cầu thị trường: Lợi suất crypto-native giảm, cần benchmark “rủi ro thấp kết hợp linh hoạt”
• Hạ tầng tiến bộ: Lớp bọc on-chain, whitelist KYC, cầu nối, hạ tầng liên tục cải thiện
• Tuân thủ: Minh bạch tài sản, tương thích pháp lý nhờ SPV, ghi chú mã hóa, quỹ BVI…
• Các dòng sản phẩm:
• $OUSG (Ondo): Theo ETF Kho bạc ngắn hạn, trả lãi hàng ngày

2.1.3 Trái phiếu toàn cầu

• Không chỉ Kho bạc, trái phiếu chính phủ/doanh nghiệp châu Âu, châu Á cũng mã hóa
• Giao thức tiêu biểu: Backed, Obligate, Swarm
• Động lực: Đa dạng hóa địa lý, tiền tệ; phát hành stablecoin phi USD (EURC); xây dựng đường cong lợi suất toàn cầu
• Thách thức: Cấu trúc pháp lý xuyên biên giới phức tạp, chuẩn KYC không đồng nhất

2.1.4 Tín dụng tư nhân

• Mã hóa khoản vay SME, cho vay vi mô, nợ bất động sản, tài trợ vốn lưu động…
• Giao thức điển hình: Maple, Centrifuge, Goldfinch, Credix, Clearpool
• Động lực: Khai phá lợi suất thực cho vốn blockchain, tăng minh bạch tín dụng, khả năng kết hợp
• Sản phẩm mẫu:
• SPV quản trị tài sản gốc, DeFi cung cấp thanh khoản, nhà đầu tư hưởng lãi suất blockchain
• Chainlink Proof of Reserve/Attestation củng cố độ tin cậy dữ liệu
• Vấn đề chính: Minh bạch vs. bảo mật, lợi suất vs. kiểm soát rủi ro

2.1.5 Hàng hóa

• Mã hóa vàng, tín chỉ carbon, năng lượng…
• Giao thức chủ đạo: Tether Gold (XAUT), Pax Gold (PAXG), Toucan, KlimaDAO
• Động lực: Mở đầu tư hàng hóa cho nhà đầu tư crypto, kết hợp lưu ký vật lý và giao dịch blockchain
• Lĩnh vực nóng: Tài chính xanh, thị trường carbon, phát triển bền vững

2.1.6 Quỹ tổ chức

• Mã hóa cổ phần quỹ tư nhân, quỹ phòng hộ, ETF, các quỹ đóng
• Giao thức chủ đạo: Securitize, ADDX, RedSwan, InvestX
• Động lực: Tăng thanh khoản, hạ ngưỡng đầu tư, mở rộng tiếp cận nhà đầu tư đạt chuẩn toàn cầu
• Hạn chế: Yêu cầu tuân thủ cao, chủ yếu chỉ Reg D / Reg S

2.1.7 Cổ phiếu

• Mã hóa/tổng hợp tham chiếu cổ phiếu ngoài chuỗi
• Giao thức chủ đạo: Backed (xStock), Securitize, Robinhood, Synthetix
• Động lực: Cho phép chiến lược giao dịch mới, arbitrage đa chuỗi, đầu tư phân mảnh
• Giai đoạn: Đang thử nghiệm, giải pháp pháp lý tiếp tục phát triển

Trái phiếu là chuẩn vàng của mã hóa RWA nhờ chuẩn hóa cao, hợp đồng rõ ràng, cơ chế thanh toán, dù là chính phủ, doanh nghiệp, đô thị hay cá nhân. Đặc tính rõ ràng pháp lý và lợi suất ổn định giúp quá trình "digit hóa", chuyển dịch tài sản lên blockchain mượt, đáp ứng mục tiêu số hóa và tối ưu hiệu quả thị trường tài sản.

2.2 Kho bạc Mỹ RWA: Xây nền móng ngành

Kho bạc Mỹ mã hóa nhanh chóng thành điểm vào chủ đạo cho mã hóa tài sản blockchain nhờ nền tảng tài chính chắc chắn và đáp ứng nhu cầu cốt lõi ở cả phía cung cầu:

Cung: An toàn và minh bạch pháp lý

• Kho bạc Mỹ gần như không vỡ nợ, được tín nhiệm toàn cầu
• ETF trái phiếu, ghi chú có thị trường thứ cấp lớn, thanh khoản vượt trội
• So với cổ phiếu/tín dụng, Kho bạc có cấu trúc pháp lý rõ ràng, chuẩn hóa cao cho quy trình mã hóa (quỹ BVI + lớp bọc token hóa)

Cầu: Giải pháp thay thế yield crypto

• Sau đỉnh DeFi năm 2021, mô hình yield collapse, thị trường rơi vào “không lợi suất”
• Nhà đầu tư chuyển hướng sang yield thực trên blockchain, Kho bạc Mỹ thành lựa chọn tối ưu
• Nhu cầu “neo lãi suất trên chain” tăng mạnh khi các protocol như LayerZero, EigenLayer, Pendle phát triển

Công nghệ: Lớp bọc hóa chuẩn hóa ngày càng hoàn thiện

• Các dòng sản phẩm:
• Tokenized Note: Gắn với ETF nền, tích lũy lãi ngày
• Stablecoin đổi trả tức thời: Đổi linh hoạt, tích hợp DeFi
• Công cụ hỗ trợ: Oracle, kiểm toán, chứng minh dự trữ, tracking NAV token–ETF

Tuân thủ pháp lý: Dễ được phê duyệt hơn

• Đa số giao thức Kho bạc dùng Reg D / Reg S, chỉ phục vụ nhà đầu tư đạt chuẩn
• Cấu trúc gọi vốn rõ ràng, kiểm soát rủi ro thuế và tuân thủ tốt
• Phù hợp tổ chức, thúc đẩy hợp nhất TradFi–DeFi

3. Tiến trình RWA & bức tranh thị trường

RWA đang chuyển từ “câu chuyện” sang tăng trưởng thực chất với tiến bộ rõ rệt về thành phần thị trường, loại tài sản, khung kỹ thuật, lộ trình pháp lý. Phần này tổng hợp hiện trạng RWA trên chuỗi, phân tích xu hướng phát triển tài sản, hệ sinh thái thành phần, bối cảnh pháp lý và mức độ tham gia tổ chức.

3.1 Xu hướng thị trường & tiến bộ chủ chốt

RWA tăng trưởng mạnh. 6 tháng đầu 2025, tài sản RWA blockchain đạt hơn 23,3 tỷ USD (tăng gần 380% so với đầu 2024), là lĩnh vực tăng trưởng nhanh thứ nhì trong crypto. Các tổ chức lớn nhập cuộc: Phố Wall vận động; Tether ra nền tảng token hóa RWA; Visa thử nghiệm; BlackRock phát hành quỹ token hóa. Xu thế này thúc đẩy chuẩn hóa, mở rộng quy mô. Kho bạc Mỹ duy trì vị thế nhờ ổn định, hệ thống trưởng thành; tín dụng tư nhân tăng tốc nhờ yield cao, kiểm soát rủi ro tốt hơn. Mã hóa hàng hóa mở rộng, token cổ phiếu từng bước vượt rào cản tuân thủ.

Thị trường Kho bạc Mỹ (T-Bills): Động cơ yield cấu trúc

• Đến tháng 08/2025, tài sản Kho bạc Mỹ blockchain vượt 68 tỷ USD, tăng hơn 200% so với cùng kỳ năm trước, là phân khúc RWA lớn nhất ngoài stablecoin.
• Nền tảng nổi bật—Ondo, Superstate, Backed, Franklin Templeton—ánh xạ ETF, MMF Kho bạc Mỹ lên blockchain.
• Đối với tổ chức, Kho bạc Mỹ RWA là xương sống yield on-chain rủi ro thấp. Với DeFi, đây là nguồn thu cho stablecoin, DAO treasury, mô hình “ngân hàng trung ương blockchain.”
• Sản phẩm Kho bạc Mỹ đạt chuẩn tuân thủ, thanh toán, cấu trúc pháp lý—dễ mở rộng nhất trong phân khúc RWA.

Tín dụng tư nhân: Yield cao, rủi ro lớn

• Maple, Centrifuge, Goldfinch đưa SME, chia sẻ doanh thu, tín dụng cá nhân lên blockchain.
• Yield cao (8–18%), nhưng quản trị rủi ro phức tạp, phụ thuộc thẩm định/lưu ký off-chain. Một số dự án chuyển hướng dịch vụ tổ chức (TrueFi, Clearpool).
• Goldfinch, Centrifuge thí điểm cho vay sáng tạo tại châu Phi, châu Á năm 2024, mở rộng tiếp cận tài chính.

Hàng hóa: Mã hóa vàng & năng lượng blockchain

• Paxos Gold (PAXG), Tether Gold (XAUT), Meld, 1GCX mã hóa vàng vật lý
• Vàng là hàng hóa ưu tiên mã hóa nhờ chuẩn lưu ký, ổn định giá trị, thường dùng làm tài sản đảm bảo stablecoin
• Hàng hóa năng lượng (tín chỉ carbon, dầu) gặp rào cản pháp lý lớn, chủ yếu mới thử nghiệm

Token cổ phiếu: Bước đầu, tuân thủ còn khó khăn

• Token cổ phiếu blockchain chỉ đạt 362 triệu USD (1,4%), Exodus Movement (EXOD) dẫn đầu (83%).
• Platform như Securitize, Plume, Backed, Swarm đang xây dựng mô hình tuân thủ cho cổ phiếu Mỹ/EU và startup.
• Thách thức lớn nhất: tuân thủ trading thứ cấp, KYC. Một số dự án dùng permissioned chain, whitelist address giải quyết.

Dự báo RWA sẽ tiến tới quy mô hàng nghìn tỷ: Citibank ước tính hầu hết mọi tài sản giá trị đều có thể mã hóa, riêng tài sản tư nhân lên tới 4 nghìn tỷ USD vào năm 2030. BlackRock dự báo thị trường RWA token hóa đạt 16 nghìn tỷ USD (gồm cả chuỗi riêng) vào 2030, tương đương 1–10% tổng tài sản quản lý toàn cầu. Tiến bộ blockchain (hợp đồng thông minh, giao thức đa chuỗi), dữ liệu IoT, AI định giá, bảo mật sẽ nâng hiệu quả, an toàn, giảm chi phí. Các trường hợp mới—tín chỉ carbon, dữ liệu, IP—sẽ tăng tốc mã hóa. Khi khung pháp lý toàn cầu trưởng thành, tiêu chuẩn hội tụ, RWA sẽ lưu thông và mở rộng khắp thế giới, kết nối kinh tế truyền thống và Web3—chuyển hóa cục diện tài sản toàn cầu.

3.2 Cấu trúc hệ sinh thái & thành phần chủ chốt

3.2.1 Phân tầng giao thức

Xu hướng: Ethereum là trung tâm RWA cho tài sản được quy định như quỹ, trái phiếu; phân khúc tín dụng chuyển sang chuỗi thấp phí, tốc độ cao.

Châu Á (Singapore, Hồng Kông, Dubai) dẫn đầu về khung pháp lý RWA và đổi mới, là tâm điểm dòng vốn, dự án toàn cầu.

3.2.3 Vai trò tổ chức

Các tổ chức chuyển từ quan sát sang triển khai thực tế. Thành phần chủ lực gồm:

Vai trò tổ chức ngày càng đa dạng—từ phát hành tới thanh toán, lưu ký, cung thanh khoản, RWA là cầu nối trực tiếp giữa TradFi và Web3.

4. Nghiên cứu điển hình dự án

Dưới đây là các dự án tiêu biểu về RWA trái phiếu Kho bạc, tín dụng tư nhân, hàng hóa và cổ phiếu—phân tích mô hình token, cấu trúc nhà đầu tư, thiết kế sản phẩm và logic yield:

4.1 Kho bạc Mỹ: Ondo Finance

Ondo Finance chuyên mã hóa tài sản truyền thống—đặc biệt trái phiếu Kho bạc Mỹ—giúp thị trường crypto tiếp cận tài sản yield thấp rủi ro và tạo cầu nối tuân thủ giữa TradFi–DeFi. Cho phép Kho bạc Mỹ giao dịch, sử dụng trên blockchain qua token.

• Mô hình token: ERC-20 neo ETF Kho bạc ($OUSG cho ETF ngắn hạn), 1:1 tài sản gốc, trả lãi tự động hàng ngày.

• Cấu trúc nhà đầu tư: Chủ yếu tổ chức (family office, quản lý tài sản) và nhà đầu tư đạt chuẩn qua Reg D/S, một phần cá nhân truy cập qua DeFi.

• Thiết kế sản phẩm: Quỹ blockchain—SPV giữ Kho bạc Mỹ, hợp đồng thông minh xử lý mua, đổi trả, phân phối yield, hỗ trợ tài sản thế chấp DeFi (Aave, Compound…)

• Logic yield:

• Yield gốc: $OUSG, các token tương tự chuyển yield Kho bạc Mỹ (trừ phí nền tảng 0,15–0,3%) cho holder.

• Yield DeFi: Dùng $OUSG làm tài sản thế chấp DeFi hoặc cung thanh khoản tạo lãi từ lending/trading fees.

4.2 Tín dụng tư nhân: Maple Finance

Maple Finance cung cấp lending on-chain, đầu tư RWA chuẩn tổ chức trên Ethereum, Solana, Base. Khách hàng chủ lực gồm quỹ phòng hộ, DAO, trading firm, sản phẩm từ vay không thế chấp đến Kho bạc token hóa, pool trade finance. Tháng 06/2025, Maple quản lý 2,4 tỷ USD AUM, dẫn đầu nền tảng DeFi tín dụng tư nhân tổ chức.

• Mô hình token:
• SYRUP (ERC-20), phát hành 118 triệu, lưu hành 111 triệu—float gần tối đa, áp lực bán thấp.
• Nổi bật:
• Staking: Holder SYRUP stake nhận thưởng protocol khi pool vận hành tốt (phí…), chịu rủi ro lỗ đầu tiên khi vỡ nợ.
• Giá trị: Thu phí 0,5–2%/khoản vay, 20% dùng mua lại/phân phối SYRUP cho staker.
• Cấu trúc nhà đầu tư: Chủ yếu tổ chức (quỹ phòng hộ, crypto VC), treasury DeFi cấp thanh khoản, bên vay trải qua thẩm định ngoài chuỗi (KYC, đánh giá tín dụng).
• Thiết kế sản phẩm: Pool lending phi tập trung, hợp đồng thông minh ghép bên vay (SME, miner…) và bên cho vay, xử lý trả nợ, thanh lý theo dữ liệu oracle Chainlink.
• Logic yield:
• Yield cơ bản: Chủ cho vay hưởng yield theo rủi ro từng pool.
• Yield nền tảng: Staker nhận 20% phí protocol, chịu rủi ro lỗ đầu tiên.
• Hiệu ứng hệ sinh thái: Bên vay tổ chức dùng Maple huy động vốn, tăng cầu lending DeFi, khép kín vòng borrow–lend–yield.

4.3 Hàng hóa: Paxos Gold ($PAXG)

Paxos Gold là token vàng hợp pháp, do fintech Paxos phát hành, giúp giao dịch vàng toàn cầu thông minh, tiết kiệm trên blockchain, không cần lưu giữ hay vận chuyển vật lý. Nhà đầu tư hưởng tính trú ẩn vàng cùng khả năng kết hợp DeFi 24/7.

• Mô hình token:
• PAXG (ERC-20): 1:1 với vàng LBMA vật lý, lưu ký bởi Brink’s.
• Mint/burn: Mint khi mua vàng, burn khi đổi vàng vật lý—nguồn cung blockchain luôn khớp dự trữ, kiểm chứng bằng proof-of-reserves.
• Cấu trúc nhà đầu tư: Cá nhân (sàn/ví), tổ chức (quản lý tài sản), DeFi dùng làm thế chấp stablecoin.
• Thiết kế sản phẩm: Hợp đồng smart contract liên kết lưu ký (Chainlink PoR), cho phép đổi vật lý (có giới hạn/phí), giao dịch tự do trên DEX.
• Logic yield: Lãi giá vàng + yield thanh khoản (thế chấp cho $DAI, yield farming…). Paxos thu phí đổi trả, lưu ký, trading, đảm bảo vận hành lâu dài.

4.4 Cổ phiếu: xStocks (Backed Finance U.S. Equity Tokenization)

xStocks của Backed Finance mã hóa cổ phiếu Hoa Kỳ (TSLAx…) trên Solana, xóa rào cản múi giờ, thanh khoản, tích hợp giao dịch DeFi liên tục. Tháng 07/2025, token xStock giao dịch trên Bybit, Kraken, Raydium…, tạo chuẩn mới cho cổ phiếu blockchain 24/7.

• Mô hình token:
• SPL token Solana (TSLAx…), 1:1 cổ phiếu Mỹ, lưu ký bởi tổ chức Mỹ–Thụy Sĩ.
• Nguồn giá: Oracle Chainlink cập nhật thực tế; khi thị trường Mỹ đóng cửa, token giao dịch theo giá đóng cửa hoặc cung cầu on-chain.
• Cấu trúc nhà đầu tư: Không yêu cầu đạt chuẩn; cá nhân (sàn/ví), tổ chức nhỏ đều có thể tham gia.
• Thiết kế sản phẩm:
• Phát hành/lưu ký: Backed mua cổ phiếu, lưu ký, mint token 1:1, burn/đổi khi cần, kiểm toán PoR.
• Không có quyền biểu quyết, cổ tức phân phối dạng “token airdrop”—Backed mint/distribute token sau mỗi cổ tức.
• Giao dịch blockchain: 24/7 trên CEX/DEX; plan cross-chain bridge tương lai.
• Logic yield: Lợi nhuận cổ phiếu, airdrop cổ tức, premium thanh khoản blockchain. Backed thu phí phát hành, lưu ký, trading.

4.5 Hạ tầng RWA: Plume Network

Plume Network là nền tảng blockchain tổng hợp cho RWA, kết nối TradFi–crypto, đơn giản hóa onboarding RWA tuân thủ, thanh khoản, thân thiện người dùng và tối ưu tích hợp DeFi.

• Mô hình token:
• PLUME (ERC-20): Tổng cung 10 tỷ, 59% cho cộng đồng/hệ sinh thái, dùng cho phí, quản trị, staking, thanh toán hệ sinh thái.
• Thưởng: Người cấu hình RWA (bất động sản, tín dụng, sưu tập…) hưởng yield cơ bản 10–20% APY + thưởng PLUME theo thời gian stake/nắm giữ.
• Cấu trúc nhà đầu tư: Có Brevan Howard Digital, Haun Ventures… hậu thuẫn, tài sản onboard sớm; người dùng cá nhân/tradfi/crypto truy cập Passport wallet hưởng yield truyền thống/blockchain, nhấn mạnh tuân thủ, cross-chain.
• Thiết kế sản phẩm:
• Quản lý tài sản: Bao gồm collectibles, tài sản thay thế, công cụ tài chính đa rủi ro/nhu cầu.
• Bộ công cụ:
• Arc: Động cơ token hóa tài sản đa hình (NFT, token thông thường, hybrid) phát hành linh hoạt/liquid.
• Nexus: Oracle RWA đồng bộ dữ liệu on-/off-chain.
• Passport: Ví thông minh quản lý tài sản, tối ưu DeFi.
• SkyLink: Cầu nối cross-chain cho phép truy cập yield RWA tổ chức không hạn chế qua YieldToken.
• Tuân thủ: Giấy phép vùng, tuân thủ toàn diện; hỗ trợ ERC-3643, ONCHAINID chọn lọc chủ sở hữu token theo luật.
• Logic yield:
• Người dùng nhận thu nhập tài sản gốc (ví dụ năng lượng xanh), chia phí trading với staking PLUME, hưởng chênh lệch giá collectibles.
• Doanh thu nền tảng: Từ phát hành, trading, dịch vụ tổ chức; giá PLUME/nền tảng tăng theo hệ sinh thái.

5. Thách thức & khuyến nghị

RWA phát triển nóng gặp nhiều thách thức—xung đột giữa logic tài sản truyền thống và triết lý phi tập trung blockchain. Ngành đối diện 5 vấn đề cấu trúc lớn:

5.1 Pháp lý & tuân thủ: Làm chủ mục tiêu di động

• Arbitrage pháp lý: Nhiều dự án dựa “thành lập offshore, hoạt động onshore” (BVI cho người dùng Mỹ truy cập), phù hợp Reg D/S nhưng dễ xảy ra tranh chấp vùng. MiCA phân loại token Kho bạc là asset-referenced token, SEC gọi là chứng khoán—nếu tranh chấp xuyên biên giới, nhà đầu tư có thể thiếu kênh pháp lý bảo vệ.
• Sở hữu chưa rõ ràng: SPV khẳng định “token = quyền lợi,” nhưng thiếu tiền lệ pháp lý liên kết chuyển nhượng blockchain với sở hữu tài sản off-chain. Chủ token nhà đất bị kiện, tòa có thể phong tỏa tài sản thực? Chưa có án lệ, token có thể là “IOU số tự chứng nhận” không giá trị pháp lý thực.

5.2 Định giá & minh bạch: Giới hạn dữ liệu blockchain

• Nguy cơ thao túng dữ liệu: Oracle “phi tập trung” như Chainlink vẫn phụ thuộc nhà cung cấp trung tâm (S&P, JLL…). Giao thức thông đồng với đối tác định giá giả mạo dữ liệu vỡ nợ, hành động trên blockchain có thể dẫn tới gian lận số.
• Độ trễ định giá: Tài sản chuẩn cập nhật giá thực tế; tài sản phi chuẩn (cổ phần tư nhân…) cập nhật chậm, khiến giá token lệch giá trị thực, tăng nguy cơ arbitrage, thanh lý.

5.3 Thanh khoản & khả năng kết hợp: Thực tế và kỳ vọng

• Thanh khoản RWA chia tầng: Trái phiếu, vàng thanh khoản cao trên CEX/DEX, tín dụng tư nhân, cổ phiếu kém, chủ yếu redemption qua giao thức chứ không giao dịch mở.
• Kết hợp cross-chain: Bridge, Layer 2 tăng tương tác nhưng rủi ro lưu ký, phí, bảo mật làm hao hụt yield thực. Ví dụ staking token Kho bạc chain này làm tài sản thế chấp chain khác, ma sát nhiều, yield thực giảm.

5.4 Quản trị rủi ro: Kết nối blockchain và thực tế

• Kiểm soát blockchain chưa triệt tiêu rủi ro off-chain: Hợp đồng thông minh chỉ quản lý thế chấp, thanh lý, vỡ nợ ngoài chuỗi (issuer phá sản, mất tài sản) nằm ngoài hệ thống, tạo “khoảng trống rủi ro,” nguy cơ tổn thất cho nhà đầu tư.
• Lây truyền rủi ro hệ thống: RWA gắn chặt với TradFi (trái phiếu, lãi suất), DeFi leverage có thể khuếch đại sốc hệ thống. Biến động mạnh có thể gây khủng hoảng thanh khoản blockchain, cần kiểm nghiệm thực tiễn sâu hơn.

5.5 Hạ tầng & niềm tin: Phi tập trung là quá trình

• Blockchain hiện chưa đạt chuẩn doanh nghiệp cho RWA: Ethereum hạn chế năng lực, phí gas cao, tổ chức khó triển khai. Layer 2, chuỗi mới nhiều triển vọng nhưng chưa đủ niềm tin cho doanh nghiệp lớn.
• Mô hình niềm tin kết hợp: Dù tuyên bố “phi tập trung,” nhiều dự án RWA vẫn phụ thuộc đơn vị lưu ký, kiểm toán—hệ thống “công nghệ phi tập trung, niềm tin tập trung.” Liệu đây sẽ trở thành “TradFi blockchain hóa” vẫn cần kiểm chứng.

Phát triển RWA là quá trình thử nghiệm liên tục, cần tiến bộ công nghệ, tài chính, pháp lý phối hợp. Chỉ có hợp tác đa chiều mới vượt được thách thức, không thể đơn phương đột phá. Thị trường sẽ chọn ra mô hình tối ưu.

Lưu ý:

1. Bài viết này đăng lại từ TechFlow, tiêu đề gốc “Rediscovering RWA – The On-Chain Rebirth of Traditional Assets.” Bản quyền thuộc kleinlabs X Aquarius. Nếu có phản hồi về việc đăng lại, liên hệ Gate Learn Team để xử lý theo quy định.
2. Lưu ý: Nội dung và quan điểm thuộc về tác giả, không phải khuyến nghị đầu tư.
3. Các bản dịch khác được thực hiện bởi Gate Learn Team. Không sao chép, phát hành hay sử dụng trái phép bản dịch nếu chưa dẫn nguồn Gate cụ thể.