Web3 Proje Yapı Tasarımının Riskleri ve Regülasyon Eğilimleri

Son yıllarda, Web3 alanındaki proje yapılandırma tasarımı önemli bir dönüşümle karşı karşıya. Son on yılda, birçok proje yüksek "kaçınma odaklı" yapılandırmalar benimsedi; bunlar arasında yurtdışı fonları, vakıflar, DAO yönetimi ve çoklu kayıtlar yer alıyor. Bu tasarımlar, sadece yönetim optimizasyonu ve verimlilik taleplerini karşılamakla kalmadı, aynı zamanda düzenleyici belirsizliklere yanıt olarak bir taktik yanıt olarak, proje sahiplerine esnek bir operasyon alanı yarattı.

Ancak, bu stratejik yapı tasarımı giderek etkisini yitiriyor. ABD, Hong Kong ve Singapur gibi dünyanın önde gelen düzenleyici kurumları, "gözlem yapısının" ötesine geçerek "denetimsel kontrolün özüne" yönelmeye başladı. Yeni düzenleyici ilkeler, projelerin gerçek işleyiş biçimlerine, yöneticilerin kimliğine ve fon akışlarına daha fazla odaklanıyor, sadece kayıt biçimlerine dikkat etmekle kalmıyor.

Bu makalede, yaygın ama potansiyel olarak yüksek riskli iki proje yapısı üzerinde durulacaktır:

1. "Yüzeysel Tarafsızlık, Gerçek Egemenlik" Vakıf Yapısı

Birçok proje, geçmişte "vakfın yönettiği" Token dağıtım ve yönetim yapıları kurarak düzenleyici sorumluluklardan kaçınmayı tercih etti. Bu vakıflar genellikle Cayman, Singapur veya İsviçre gibi yerlerde kaydedilir, görünüşte bağımsız bir şekilde faaliyet gösterirken, aslında proje kurucu ekibi tarafından ana yetkiler kontrol edilmektedir.

Regülasyon eğilimleri "kontrolün aşılması" ilkesine yöneldikçe, bu tür yapılar yoğun inceleme konusu haline geliyor. Eğer düzenleyici kurumlar vakfın "gerçek bağımsızlık" eksikliği olduğunu tespit ederse, proje kurucuları Token'ın gerçek ihraççısı veya işletmecisi olarak değerlendirilebilir ve ilgili yasal sorumluluklarla karşılaşabilir.

Tipik bir örnek, Synthetix'in vakıf yapısındaki ayarlardır. Potansiyel düzenleyici risklerle karşı karşıya kalan Synthetix, mevcut vakfı tasfiye etti ve yönetim yapısını DAO'ya geri döndürerek, temel işlevleri yönetmek için özel bir varlık kurdu. Bu hamle, "vakıf tarafsızlık krizi"ne doğrudan bir yanıt olarak görülüyor.

Diğer daha temsilci bir örnek Terra (LUNA) projesidir. Proje ekibi, Luna Foundation Guard'ın (LFG) rezerv varlıklarını bağımsız olarak yönettiğini iddia etmesine rağmen, daha sonra bu vakfın aslında tamamen proje ekibi tarafından kontrol edildiği ortaya çıktı. Sonraki hukuki süreçlerde, LFG etkin bir hukuki ayrım engeli oluşturamadı.

Singapur Finans Otoritesi, "personel yok" olan vakıf yapısını kabul etmeyeceğini açıkça belirtti. Sadece gerçek işletme kapasitesine ve bağımsız yönetim mekanizmasına sahip vakıflar, etkili bir yasal ayrıştırma aracı olarak değerlendirilebilir. Bu nedenle, vakıf basit bir "sorumluluk muafiyeti kabuğu" değildir; eğer proje ekibi temel yetkileri elinde tutmaya devam ederse, vakıf bir yapı örtüsü olarak değerlendirilecek ve sorumluluk ayrıştırması olarak görülmeyecektir.

2. DAO yönetiminin "boşaltılması" sorunu

Merkeziyetsiz yönetişim, Web3 projelerinin yetki ve sorumluluğun dağıtılmasında kritik bir mekanizmadır. Ancak, gerçek uygulamada, birçok DAO yönetişim yapısı ciddi şekilde "boş bir kabuk" haline gelmiştir. Yaygın sorunlar arasında, önerilerin proje ekibi tarafından tek taraflı olarak başlatılması, oylamaların iç kontrol cüzdanları tarafından elinde tutulması ve geçme oranının %100'e yakın olması, bu da topluluk oylamalarının şekilsel hale gelmesine yol açmaktadır.

Bu "merkeziyetsiz paketleme + merkezi kontrol" modeli, düzenleyici kurumların dikkatle takip ettiği bir konu haline geliyor. Eğer bir proje yasal yaptırımlarla karşılaşırsa ve DAO'nun gerçek bir yönetim yeteneğine ve şeffaf süreçlere sahip olduğunu kanıtlayamazsa, düzenleyici otoriteler projeyi gerçek kontrol sahibi olarak görebilir, bu da projeyi bir muafiyet olan "topluluk konsensüsü ürünü" olarak değerlendirmek yerine.

2022 yılında, Amerika Birleşik Devletleri Emtia Vadeli İşlemler Ticaret Komisyonu (CFTC), Ooki DAO davasında ilk kez bir DAO'nun kendisine karşı dava açtı ve "teknik yapısı nedeniyle sorumluluktan muaf tutulmadığını" açıkça belirtti. Proje ekibi faaliyet yetkisini DAO yönetim sözleşmesine devretse de, ana öneriler genellikle orijinal işletme ekibi tarafından başlatılmış ve yürütülmüştür, oy verme mekanizması ise son derece merkezi bir yapıdadır. Sonuç olarak, CFTC, eski ekip üyelerini Ooki DAO ile birlikte sanık olarak listelemiştir.

Bu örnek, DAO'nun doğal olarak sorumluluk ayrımı işlevini üstlenemeyeceğini göstermektedir. Yalnızca yönetişim yapısı gerçek bir dağıtık karar alma yeteneğine sahip olduğunda, denetim bağımsızlığını tanıyabilir. ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC) ve CFTC, yalnızca "blok zinciri oylama sözleşmesi" biçimini kabul etmekle kalmayıp, DAO'nun "yönetim gerçeği" ve "menfaat yoğunluğu"na odaklanacaklarını belirtmiştir.

Sonuç

Web3 projelerinin uyum zorlukları sadece yapı kurmakla kalmaz, aynı zamanda yapının gerçek işleyişini ve sorumlulukların netliğini sağlamaya da bağlıdır. Vakıf ve DAO, genellikle "uyum koruma katmanı" olarak görülen bu iki organizasyon biçimi, düzenleyici bakış açısında risk maruziyeti için bir giriş olabilir.

Proje sahipleri, gerçekten dayanıklı bir yönetişim yapısının, kural tasarımı, oylama mekanizması ve fiili uygulama açısından güç şeffaflığı ve çok taraflı denge sağlaması gerektiğini anlamalıdır. Riskten kaçınmak amacıyla tasarlanan yapının, denetim gözünde "kasten kaçınma" kanıtına dönüşmesini engellemelidir. Web3 alanında sürekli gelişen günümüzde, uyumluluk ve anlamlı yönetişim, projenin uzun vadeli başarısının anahtar faktörleri haline gelecektir.