Küresel şifreleme düzeni: Yasaklardan standartlara geçişin evrimi

Son yıllarda, şifreleme pazarının hızlı gelişimi ile birlikte, ülkelerin şifreleme varlıklarına yönelik düzenleme talepleri giderek daha acil hale gelmiştir. Farklı ülkeler ve bölgeler, kendi ekonomik, finansal sistemleri ve stratejik hesaplamaları doğrultusunda, kendine özgü düzenleme politikaları geliştirmeye başlamıştır. ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu ile şifreleme şirketleri arasındaki sürekli mücadeleden, Avrupa Birliği'nin şifreleme varlıkları piyasası düzenleme tasarısının kapsamlı bir şekilde yürürlüğe girmesine, gelişen ekonomilerin yenilik ile risk arasında zor bir denge kurmasına kadar, küresel şifreleme düzenleme yapısı daha önce hiç görülmemiş bir karmaşıklık ve çeşitlilik sergilemektedir. Gelin, şifreleme düzenleme dünya haritasını keşfedelim ve bu küresel düzenleme dalgasının altındaki gizli bağlantıları inceleyelim.

Asya

Çin Hong Kongu

Hong Kong'da, şifreleme varlıkları "sanal varlıklar" olarak kabul edilmektedir ve para birimi olarak değerlendirilmemekte, Menkul Kıymetler ve Futbol İşlemleri Denetim Komisyonu (SFC) tarafından denetlenmektedir. Stabil koinler için, Hong Kong lisanslama sistemi uygulamakta ve lisanslı kuruluşların Hong Kong Doları stabil koini çıkarmasını sınırlamaktadır. Diğer tokenler açısından, NFT'ler sanal varlık olarak değerlendirilirken; yönetişim tokenleri "toplu yatırım planı" kurallarına göre denetlenmektedir.

Hong Kong, 2023 yılında kara para aklama ile mücadele yasalarını revize ederek şifreleme para birimi borsalarının lisans almasını zorunlu hale getirdi. Ayrıca, SFC sanal varlık ETF'leri için kurallar da yayınladı. Şu anda birkaç kurum lisans aldı, 20'den fazla kurum ise başvuru sürecinde. Borsa uygulamaları açısından, lisanslı borsaların perakende yatırımcılara hizmet vermesine izin veriliyor. Dikkate değer bir nokta ise, Bitcoin ve Ethereum ETF'lerinin 2024 yılında Hong Kong'da listelendiğidir.

Hong Kong, Web3 ve sanal varlıkları aktif bir şekilde benimseyerek, özellikle yatırımcıların işlem yapmasına izin vererek ve sanal varlık ETF'lerini piyasaya sürerek, uluslararası finans merkezi konumunu güçlendirmeyi hedefliyor.

Çin Tayvanı

Tayvan, şifreleme para birimlerine karşı temkinli bir tutum sergilemekte, bunları para birimi olarak tanımamakta ancak spekülatif dijital ürünler olarak düzenlemekte ve aşamalı olarak kara para aklama ve menkul kıymet niteliğindeki tokenların (STO) çerçevesini geliştirmektedir.

Tayvan bölgesi şu anda şifreleme para birimi olarak tanımamaktadır. 2013 yılından bu yana, Tayvan Merkez Bankası ve Finansal Denetim Komisyonu (FSC) görüşü, Bitcoin’in para olarak değerlendirilmemesi gerektiği, bunun yerine "yüksek spekülatif dijital sanal ürün" olarak kabul edilmesidir. Token'lar, örneğin NFT ve yönetim token'ları, yasal statüleri net olarak belirlenmemiştir, ancak pratikte NFT ticareti kazanç vergisi bildirimine tabidir. Menkul kıymet token'ları FSC tarafından menkul kıymet olarak tanınmakta ve menkul kıymetler yasasıyla denetlenmektedir.

Taiwan'ın kara para aklama önleme yasası, sanal varlıkları düzenlemektedir. FSC, 2014 yılından itibaren yerel bankaların Bitcoin kabul edemeyeceğini ve Bitcoin ile ilgili herhangi bir hizmet sunamayacağını emretmiştir. Menkul Kıymet Tipi Token İhracı (STO) için, Taiwan'da belirli düzenlemeler vardır ve bu düzenlemeler ihracat tutarına göre denetim yollarını ayırmaktadır. FSC ayrıca, 2025 yılının Mart ayında, sanal varlık hizmet sağlayıcıları (VASP) için özel bir yasayı taslağını duyurmuştur; bu yasa, temel kayıt çerçevesinden kapsamlı bir lisanslama sistemine geçmeyi amaçlamaktadır.

Çin anakarası

Çin anakarası, şifreleme varlıklarının ticaretini ve tüm ilgili finansal faaliyetleri tamamen yasaklamıştır. Çin Merkez Bankası, şifreli para birimlerinin finansal sistemi bozduğunu ve kara para aklama, dolandırıcılık, piramit şeması, kumar gibi suç faaliyetlerine kolaylık sağladığını düşünmektedir.

Ve hukuki uygulamada, sanal para ile ilgili olarak ilgili mülkiyet niteliği bulunmaktadır ve hukuki uygulamada temel bir konsensüs oluşmuştur. Medeni alanındaki emsal kararlar, sanal paranın mülkiyeti açısından dışlayıcılık, kontrol edilebilirlik ve dolaşabilirlik gibi özelliklere sahip olduğunu, sanal ürünlere benzer şekilde kabul eder ve sanal paranın mülkiyet niteliği taşıdığını onaylar. Bazı emsal kararlar, Medeni Kanun'un yüz yirmi yedinci maddesini referans alarak, sanal paranın belirli bir sanal mülk olduğunu ve hukuken korunması gerektiğini belirlemiştir. Ceza alanında, yakın zamanda Yüksek Halk Mahkemesi örnek veri tabanına eklenen örnekler, sanal paranın ceza hukuku anlamında bir mal olduğunu ve ceza hukuku anlamında mülkiyet niteliğine sahip olduğunu açıkça belirtmiştir.

Ancak 2013 yılından itibaren, Çin anakarasındaki bankalar şifreleme para birimi işlemleriyle uğraşmaları yasaklandı. Eylül 2017'de, Çin, belirli bir süre içinde ülkedeki tüm sanal para borsa işlemlerini kapatma kararı aldı. Eylül 2021'de, Çin Halk Bankası, sanal para birimi ile ilgili tüm hesaplama hizmetlerini ve yatırımcı bilgisi sağlama hizmetlerini tamamen yasaklayan bir bildiri yayınladı ve yasa dışı finansal faaliyetlerde bulunmanın cezai sorumluluk doğuracağını belirtti. Ayrıca, şifreleme para birimi madencilik alanları da kapatıldı ve yeni madencilik alanlarının açılmasına izin verilmedi. Yurt dışındaki sanal para borsa işlemleri, internet üzerinden Çin'deki bireylere hizmet vermek de yasa dışı finansal faaliyet olarak kabul edilmektedir.

Singapur

Singapur, şifreleme varlıklarını "ödeme aracı/mal" olarak görmektedir; bu, esasen ödeme hizmetleri yasasının düzenlemelerine dayanmaktadır. Stabilcoinler için, Singapur lisanslı bir ihraç sistemi uygulamaktadır; Singapur Mali İdaresi (MAS), ihraççıların 1:1 rezerv bulundurmasını ve aylık denetim yapılmasını talep etmektedir. Diğer tokenler için, örneğin NFT ve yönetim tokenleri, Singapur durum bazında bir değerlendirme ilkesini benimsemektedir: NFT genellikle menkul kıymet olarak görülmezken, yönetim tokenleri eğer temettü hakkı taşıyorsa menkul kıymet olarak değerlendirilebilir.

Singapur'da 2022'de çıkarılan Finansal Hizmetler ve Pazarlar Yasası, borsaları ve stabilcoinleri düzenlemektedir. Ancak, yakın zamanda yürürlüğe giren DTSP yeni düzenlemeleri, lisans uyumluluk kapsamını önemli ölçüde daralttı ve bu durum şifreleme projeleri ve borsaların offshore işlerini etkileyebilir. Singapur Para Otoritesi (MAS), genellikle şifreleme işletmelerine üç tür lisans vermektedir: döviz değişimi, standart ödeme ve büyük ödeme kuruluşu. Şu anda 20'den fazla kurum lisans almıştır. Birçok uluslararası borsa, Singapur'da bölgesel merkezlerini kurmayı tercih etmektedir, ancak bu kuruluşlar DTSP yeni düzenlemelerinden etkilenecektir.

Kore

Güney Kore'de, şifreleme varlıkları "yasal varlıklar" olarak kabul edilmektedir, ancak yasal para birimleri değildir; bu, esas olarak belirli finansal bilgi raporları ve kullanım yasası (Özellikle Finansal Bilgiler Yasası) hükümlerine dayanmaktadır. Şu anda, dijital varlık temel yasası (DABA) taslağı aktif olarak ilerlemekte olup, şifreleme varlıklarına daha kapsamlı bir yasal çerçeve sağlaması beklenmektedir. Mevcut Özellikle Finansal Bilgiler Yasası, esas olarak kara para aklama denetimine odaklanmaktadır. Stabil coinler için, DABA taslağı rezervlerin şeffaflaştırılmasını talep etmektedir. Diğer tokenlar, örneğin NFT'ler ve yönetişim tokenları için ise, yasal statüleri henüz net değildir: NFT'ler şu anda sanal varlık olarak denetlenirken, yönetişim tokenları menkul kıymetler kapsamına alınabilir.

Güney Kore, kimlik doğrulama sistemi ile borsa lisanslama düzenini uygulamaktadır ve şu anda birkaç ana borsa lisans almıştır. Borsa yerleşimi açısından, Güney Kore pazarı esas olarak yerel borsalar tarafından yönlendirilmekte ve yabancı borsaların doğrudan Güney Kore vatandaşlarına hizmet vermesi yasaklanmaktadır. Aynı zamanda, Güney Kore Dijital Varlık Temel Yasası (DABA) taslağı ilerlemektedir ve stabilcoin rezervlerinin şeffaflığını talep etmeyi planlamaktadır. Bu strateji, hem yerel finansal kurumları ve pazar payını korumakta hem de düzenleyici kurumların yurtiçindeki ticaret faaliyetlerini etkili bir şekilde denetlemesine olanak tanımaktadır.

Endonezya

Endonezya, şifreleme varlıklarının düzenlenmesinin Tarım ve Ticaret Bakanlığı (Bappebti) tarafından Finansal Hizmetler Otoritesi (OJK)'ye devredilmesi sürecinden geçiyor ve bu, daha kapsamlı bir finansal düzenlemeyi işaret ediyor.

Endonezya'daki şifreleme varlıklarının yasal durumu henüz netleşmedi. Son dönemdeki düzenleyici yetki transferiyle birlikte, şifreleme varlıkları "dijital finansal varlıklar" olarak sınıflandırıldı.

Daha önce, Endonezya ürün yasası borsaları denetliyordu. Ancak, yakın zamanda yayımlanan 2024 tarihli 27 numaralı OJK yönetmeliği (POJK 27/2024), şifreleme varlıklarının ticaretine ilişkin denetim yetkisini Bappebti'den mali hizmetler yönetimi otoritesine (OJK) devretmiştir. Bu yasa 10 Ocak 2025 tarihinde yürürlüğe girecektir. Bu yeni çerçeve, dijital varlık borsaları, takas kurumları, saklayıcılar ve tüccarlar için katı sermaye, mülkiyet ve yönetişim gereklilikleri belirlemektedir. Daha önce Bappebti tarafından verilen tüm lisanslar, onaylar ve ürün kayıtları, mevcut yasa ve yönetmeliklerle çelişmediği sürece geçerliliğini korumaktadır.

Lisans verme kurumu Bappebti'den OJK'ya devredilmiştir. Şifreleme varlık ticaretçileri için minimum ödenmiş sermaye 100 milyar Endonezya rupisi olup, en az 50 milyar Endonezya rupisi sermaye bulundurulmalıdır. Ödenmiş sermaye için kullanılan fonlar, kara para aklama, terörizmin finansmanı veya kitle imha silahları finansmanı gibi yasa dışı faaliyetlerden kaynaklanmamalıdır. Tüm dijital finansal varlık ticaret sağlayıcıları, 2025 yılının Temmuz ayına kadar POJK 27/2024'ün yeni yükümlülük ve gerekliliklerine tamamen uymalıdır.

Yerel borsa, yerel olarak aktif faaliyet göstermektedir. Bazı düzenlemelere tabi merkezi borsalar, spot, türev ve tezgah üstü (OTC) işlemler sunmakta ve kullanıcıların KYC uyumluluğunu sağlamasını talep etmektedir.

Tayland

Tayland, vergi avantajları ve katı lisans sistemi aracılığıyla kripto para piyasasını aktif bir şekilde şekillendiriyor, uyumlu ticareti teşvik ediyor ve küresel finans merkezi olarak konumunu pekiştiriyor.

Tayland'da, şifreleme para birimlerine sahip olmak, ticaretini yapmak ve madenciliğini yapmak tamamen yasaldır ve kazançlar Tayland yasalarına göre vergilendirilmelidir.

Tayland dijital varlık yasasını belirledi. Dikkate değer olan, Tayland'ın lisanslı şifreleme varlık hizmet sağlayıcıları aracılığıyla yapılan kripto para satış gelirleri için beş yıl boyunca sermaye kazancı vergisi muafiyeti onaylamış olmasıdır; bu politika 1 Ocak 2025'ten 31 Aralık 2029'a kadar sürecektir. Bu önlem, Tayland'ı küresel bir finans merkezi olarak konumlandırmayı ve sakinlerini düzenlenmiş borsalarda işlem yapmaya teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Tayland Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC), şifreleme pazarını düzenlemekle sorumludur.

Tayland SEC, lisans vermekten sorumludur. Borsaların resmi izin alması ve Tayland'da sınırlı veya halka açık bir anonim şirket olarak kayıtlı olması gerekmektedir. Lisans gereklilikleri arasında asgari sermaye (merkezi borsa için 50 milyon Baht, merkeziyetsiz borsa için 10 milyon Baht) ve yönetim kurulu, üst düzey yöneticiler ve ana hissedarların "uygun aday" standartlarını karşılaması yer almaktadır. Bazı uluslararası borsalar, SEC lisansını satın alma yoluyla elde etmiştir.

Yerel borsa, yerel olarak aktif olup, Tayland'daki en yüksek şifreleme ticaret hacmine sahiptir. Diğer önemli lisanslı borsalar da Tayland'da faaliyete geçmiştir. Tayland SEC, bazı küresel şifreleme borsalarına, yerel lisans almadıkları için Tayland'da faaliyet göstermelerini engellemek amacıyla önlemler almıştır. Bazı uluslararası stabil coinler de Tayland'da tokenleştirilmiş dijital varlıklarını piyasaya sürmüştür.

Japonya

Japonya, kripto paraların yasal statüsünü açıkça kabul eden dünyanın en eski ülkelerinden biridir ve düzenleyici çerçevesi olgun ve ihtiyatlıdır.

Ödeme hizmetleri yasasında, şifreleme varlıkları "yasal ödeme aracı" olarak tanınmaktadır. Stabil coinler için, Japonya katı bir banka/güven tröstü tekel rejimi uygulamakta, bunların Japon yenine bağlı olmasını ve geri alınabilir olmasını şart koşmakta, aynı zamanda algoritmik stabil coinleri kesin olarak yasaklamaktadır. Diğer tokenler, örneğin NFT'ler, dijital ürünler olarak değerlendirilmektedir; oysa yönetişim tokenleri "toplu yatırım planı hakları" olarak tanımlanabilir.

Japonya, Ödeme Hizmetleri Yasası ve Finansal Araçlar Ticareti Yasası'nı (2020) revize ederek, şifreleme varlıklarını yasal ödeme aracı olarak resmen tanımıştır. Finansal Hizmetler Ajansı (FSA) şifreleme pazarını denetlemekle sorumludur. Revize edilen Ödeme Hizmetleri Yasası, ayrıca "yurt içi tutma emri" maddesini ekleyerek, hükümete gerektiğinde platformlardan kullanıcı varlıklarının bir kısmını Japonya sınırları içinde tutmalarını isteme yetkisi vermektedir, bu da varlıkların dışa akış riskini önlemek içindir. Lisans verilmesi konusunda, FSA borsa lisanslarını vermekte olup, şu anda 45 lisanslı kurum bulunmaktadır. Japonya'da şifreli para lisansı almak için temel gereklilikler arasında: yerel bir yasal varlık ve ofis bulundurmak, minimum sermaye gereksinimlerini karşılamak (10 milyon yen'den fazla ve belirli fon tutma düzenlemeleri ile birlikte), AML ve KYC kurallarına uymak, detaylı bir iş planı sunmak ve sürekli raporlama ve denetim yapmak bulunmaktadır.

Japonya pazarı esasen yerel borsalar tarafından yönetilmektedir. Uluslararası platformların Japonya pazarına girmesi genellikle ortak girişim yoluyla gerçekleşmektedir.

Avrupa

Avrupa Birliği

Günümüzde küresel şifreleme alanında yargı denetiminin en gelişmiş ve yaygın olduğu yargı bölgelerinden biri olarak, Avrupa birçok şifreleme projesinin uyumlu birinci durağı haline geliyor. Avrupa Birliği, şifreli varlık piyasası düzenleme yasası (MiCA) aracılığıyla, şifreli para birimi alanında küresel önemli bir yargı yeri olarak liderliğini sergilemiştir ve birleşik bir düzenleyici çerçeve oluşturmuştur.

MiCA çerçevesinde, şifreleme varlıkları "yasal ödeme araçları ancak yasal para değildir" olarak tanımlanmaktadır. Stabilcoinler için, MiCA katı düzenlemeler getirmiştir ve bunların 1:1 oranında fiat para ile desteklenmesi ve yeterli rezerv bulundurması gerekmektedir. Ayrıca, sadece lisanslı kuruluşların bu varlıkları ihraç etmesine izin verilmektedir. MiCA, stabilcoinleri varlık referans tokenları (ART'ler) ve elektronik para tokenları (EMT'ler) olarak düzenlemektedir. Diğer tokenler, örneğin, fungible olmayan tokenler (NFT'ler) ve yönetişim tokenleri için, Avrupa Birliği sınıflandırılmış düzenleme yaklaşımını benimsemektedir: NFT'ler genellikle "benzersiz dijital varlıklar" olarak görülmekte ve menkul kıymet kurallarından muaf tutulmaktadır; yönetişim tokenleri ise işlevlerine ve sağladıkları haklara göre menkul kıymet olarak değerlendirilmektedir. MiCA şu anda menkul kıymet tokenlerini, NFT'leri ve merkez bankası dijital paralarını (CBDC'ler) kapsamamaktadır.

Avrupa